«Βυσσινόκηπος» του Άντον Τσέχοφ

Ο Άντον Τσέχωφ, γιατρός και μεγαλοφυής διηγηματογράφος και θεατρικός συγγραφέας, σφράγισε την παγκόσμια δραματουργία με την απαράμιλλη μαεστρία του να κρύβει τα μεγάλα δράματα στην εκκωφαντική σιωπή και να σκιαγραφεί τους ανθρώπους –εμάς δηλαδή– έτσι ακριβώς όπως είναι, στα καλύτερα και στα χειρότερά τους, με τα γέλια τους και τα φαντάσματά τους, γυμνούς στην περιπέτεια της ζωής.

Ο «Βυσσινόκηπος» ανέβηκε για πρώτη φορά στις 17 Ιανουαρίου του 1904, στο Θέατρο Τέχνης της Μόσχας, σε σκηνοθεσία του Κονσταντίν Στανισλάφσκι. Ο Τσέχωφ πέθανε λίγους μήνες αργότερα, από φυματίωση.

Ο Στανισλάφσκι, όταν διάβασε το έργο, έγραψε στον Τσέχωφ: «Έβαλα τα κλάματα διαβάζοντάς το και δεν μπορούσα να σταματήσω». Και ο συγγραφέας του απάντησε: «Το έργο μου δεν είναι δράμα, αλλά κωμωδία, στιγμές-στιγμές μάλιστα φάρσα».

Στην Ελλάδα, ο «Βυσσινόκηπος» πρωτοπαίχτηκε το 1939 από το Θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν. Ακολούθησαν σημαντικά ανεβάσματα του έργου από κρατικές σκηνές, αλλά και θιάσους του ελεύθερου θεάτρου.

Eimuntas Nekrošius, Anatoly Efros, Giorgio Strehler, Otomar Krejća, Stefan Pucher, Peter Brook. Αυτοί είναι ορισμένοι μόνο από τους κορυφαίους Ευρωπαίους σκηνοθέτες που καταπιάστηκαν με το τσεχωφικό αριστούργημα, υπογράφοντας σημαντικότατες δημιουργίες τους. Η ευρωπαϊκή παραστασιογραφία ευτύχησε στην περίπτωση του «Βυσσινόκηπου», αυτού του αγαπημένου κήπου του παγκόσμιου δραματολογίου.

Στο Θέατρο Τέχνης της Μόσχας, κατά τη διάρκεια των προβών του «Γλάρου», ένας από τους ηθοποιούς είπε ότι σε όλο το έργο θα ακούγονταν βατράχια, τριζόνια και σκυλιά πίσω από τη σκηνή. «Σε τι χρειάζεται αυτό;», ρώτησε με κάποια δυσαρέσκεια στη φωνή του ο Τσέχωφ. «Για να είναι αληθινό», απάντησε ο ηθοποιός. «Αληθινό, ε;», επανέλαβε γελώντας ο Τσέχωφ. Και ύστερα από μια μικρή παύση είπε: «Η σκηνή είναι Τέχνη. Υπάρχει ένας πίνακας του Κραμσκόι, όπου τα πρόσωπα είναι θαυμάσια ζωγραφισμένα. Τι θα λέγατε αν σε ένα από αυτά τα πρόσωπα κόβαμε τη ζωγραφισμένη μύτη και βάζαμε μια ζωντανή; Η μύτη θα είναι αληθινή, αλλά ο πίνακας θα έχει χαλάσει».

Τρίτη 28 Απριλίου

Συζήτηση μετά την παράσταση «Βυσσινόκηπος» με τους συντελεστές

Συντονισμός: Γρηγόρης Ιωαννίδης, κριτικός θεάτρου και επίκουρος καθηγητής του τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών