Ρομαντισμός: Μια παράσταση βασισμένη στους «Υπνοβάτες» του Hermann Broch

Ο Χέρμαν Μπροχ (Βιέννη 1886 – Νιού Χέηβεν, ΗΠΑ 1951) ήταν εβραϊκής καταγωγής Αυστριακός συγγραφέας και στοχαστής. Εργάστηκε επί μια εικοσαετία στην κλωστοϋφαντουργία του πατέρα του. Το 1925, λίγο πριν κλείσει τα σαράντα του χρόνια, πούλησε την οικογενειακή επιχείρηση και στράφηκε στις πανεπιστημιακές σπουδές (μαθηματικά, φιλοσοφία και ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης). «Οι υπνοβάτες» (1932), το πρώτο του μυθιστόρημα, έμελλε να αποτελέσει έργο-ορόσημο στην εξέλιξη του ευρωπαϊκού μοντερνισμού. Με την προσάρτηση της Αυστρίας από τους Ναζί (1938), συνελήφθη από την Γκεστάπο και αποφυλακίστηκε χάρη στην παρέμβαση των επιφανών φίλων του, και ιδίως του James Joyce. Αυτοεξορίστηκε, πρώτα στην Αγγλία και έπειτα στην Αμερική, όπου και πέθανε, σχεδόν ξεχασμένος, αφού ολοκλήρωσε το σημαντικότερο έργο του, «Βιργιλίου θάνατος» (1945). Αργότερα, αποθεώθηκε από τον Maurice Blanchot, τον George Steiner και τον Milan Kundera, ενώ σήμερα, σύμφωνα με τη λογοτεχνική κριτική, συγκαταλέγεται στο ίδιο πάνθεον με τους ομότεχνούς του Τζέημς Τζόυς, Marcel Proust, Thomas Mann, Elias Canetti και Robert Musil. Εκτός από μυθιστορήματα, έγραψε επίσης ποιήματα, θεατρικά έργα, καθώς και κριτικά και φιλοσοφικά δοκίμια.

Η τριλογία του Χέρμαν Μπροχ, με το γενικό τίτλο «Οι υπνοβάτες», πρωτοδημοσιεύτηκε το 1932 και αποτελεί ένα από τα πιο εμβληματικά έργα του 20ού αιώνα. Ο πρώτος τόμος τιτλοφορείται «Οι υπνοβάτες, 1888, Πάσενοβ ή Ο Ρομαντισμός», ο δεύτερος «Οι υπνοβάτες, 1903, Ες ή Η Αναρχία», και ο τρίτος «Οι υπνοβάτες, 1918, Χούγκεναου ή Ο Ρεαλισμός». Οι τρεις τόμοι κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μέδουσα, σε μετάφραση Κώστα Κουντούρη.

Σύμφωνα με τον Μίλαν Κούντερα, «Οι υπνοβάτες» συνιστούν «τον ακρογωνιαίο λίθο της παράδοσης του σύγχρονου ευρωπαϊκού μυθιστορήματος και οι τρεις εποχές της τριλογίας του τις τρεις ιστορικές δυνατότητες της ευρωπαϊκής ύπαρξης».

«Η Διήγηση της Υπηρέτριας Τσερλίνε», το πέμπτο κεφάλαιο από το μυθιστόρημα «Οι αθώοι» του Μπροχ, παρουσιάστηκε τη διετία 1991-92 στο Απλό Θέατρο, σε σκηνοθεσία του Αντώνη Αντύπα, με πρωταγωνίστρια την Αλέκα Παΐζη.

Συζήτηση μετά την παράσταση με τους συντελεστές

2 Απριλίου 2015

Συντονισμός: Γρηγόρης Ιωαννίδης, κριτικός θεάτρου και επίκουρος καθηγητής του τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών