ROHTKO | Lukasz Twarkowski

Όποιος το δει, δεν θα το ξεχάσει. Σαν τους πίνακες του Ρόθκο.

Ένα κινέζικο εστιατόριο, με τα κρεμαστά φαναράκια και τους μάγειρες πάνω από τις κατσαρόλες με τα νουντλς, μια κατάλευκη γκαλερί της Νέας Υόρκης με νέον επιγραφές, το διπλό κρεβάτι με τα ανακατωμένα κλινοσκεπάσματα ενός καλλιτέχνη από τη Λετονία που έμελλε να αλλάξει την ιστορία της σύγχρονης τέχνης και τρείς γιγαντοοθόνες στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης. Το σκηνικό αυτό, κάτι μεταξύ κινηματογραφικού πλατό και video art πρότζεκτ, υπό τους ήχους δυνατών ατμοσφαιρικών beats, θα καταληφθεί από διάσημους ζωγράφους και Κινέζους μάγειρες, γκαλερίστες, εμπόρους τέχνης και πλαστογράφους, μαικήνες της τέχνης και υπάλληλους παράδοσης φαγητού.

Στο επίκεντρο όλων, μια αληθινή ιστορία πλαστογραφίας έργου τέχνης: στο αστρονομικό ποσό των 8,5 εκατομμυρίων δολαρίων πουλήθηκε πριν από λίγα χρόνια ένας πίνακας του πρωτοπόρου ζωγράφου του αφηρημένου εξπρεσιονισμού Μαρκ Ρόθκο. Μόνο που, όπως αποδείχθηκε, ο πίνακας ήταν πλαστός. Ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα απάτης στην ιστορία της σύγχρονης τέχνης ξεσπά.

Μπορεί ένας πλαστός πίνακας να συγκινήσει;

Ποια η σημασία του αυθεντικού στον καιρό των NFTs και του blockchain;

Ποιος ορίζει την αξία της τέχνης;

Πόσο ελεύθερος είναι ένας καλλιτέχνης;

Τι είναι, τελικά, η τέχνη;

Τι σημασία έχει η τέχνη –και η ζωή η ίδια– όταν πλέον υπάρχει η ψηφιακή πραγματικότητα;

Τέτοια ερωτήματα διατρέχουν την τετράωρη παράσταση του ανερχόμενου πανευρωπαϊκά σκηνοθέτη Λούκας Τβαρκόβσκι που έρχεται για δεύτερη φορά στη Στέγη με μια επική, ιδιοφυή και πρωτότυπη ιστορία για τους ταραγμένους καιρούς μας.

• Παρατηρήστε τον αναγραμματισμό στον τίτλο της παράστασης και στο όνομα του Rothko. Δεν πρόκειται για λάθος, αλλά για μια εσκεμμένη παραποίηση από τους δημιουργούς του έργου, οι οποίοι σχολιάζουν την ανθούσα αγορά των απομιμήσεων, που διαστρεβλώνουν τα ονόματα από διάσημες φίρμες (π.χ. Adibas ή Dolce Banana).
  
• Γεννημένος στη σημερινή Λετονία (τότε έδαφος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας), ο Markus Yakovlevich Rothkowitz, γιος ενός μαρξιστή φαρμακοποιού που μετανάστευσε στις ΗΠΑ στις αρχές του 20ού αιώνα, αναγκάστηκε να περικόψει την εβραϊκή κατάληξη του ονόματός του το 1938 – οπότε και απέκτησε την αμερικανική υπηκοότητα. Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία και η έκρηξη του αντισημιτισμού, που κορυφώθηκε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον ανάγκασε να «κρυφτεί» πίσω από το όνομα Mark Rothko.
  
• Πηγή έμπνευσης για την παράσταση του Τβαρκόφσκι στάθηκε το βιβλίο “Shanzhai: Deconstruction in Chinese” του Κορεάτη καθηγητή φιλοσοφίας και πολυδιαβασμένου στην ευρωπαϊκή επικράτεια, Byung-Chul Han. O όρος shanzhai στα κινεζικά περιγράφει κάτι «πλαστό», με σαφή αναφορά ιδιαίτερα στα κινητά-μαϊμούδες που κυκλοφόρησαν στη χώρα υπό τις ονομασίες Nokir (αντί Nokia) και Samsing (αντί Samsung)· όμως, ενώ ήταν αντίγραφα, είχαν υψηλή κατασκευαστική ποιότητα, συχνά υψηλότερη από αυτή των πρωτότυπων. Η πρακτική αυτή εξαπλώθηκε στην Κίνα σε χιλιάδες προϊόντα, αναπαράγοντας την κινεζική φιλοσοφία πως ένα πρωτότυπο υλικό ή προϊόν μέλλει να αναδομείται και να μεταμορφώνεται μέσα στον χρόνο. Στη Δύση, αυτό θα ονομαζόταν απλώς «πειρατεία».
  
• Η ιστορική γκαλερί της Νέας Υόρκης Knoedler έκλεισε το 2011. Αυτό συνέβη εξαιτίας ενός τεράστιου σκανδάλου στη σύγχρονη ιστορία της Τέχνης στις ΗΠΑ, όταν η διευθύντρια της γκαλερί, Ann Freedman, προώθησε προς πώληση περισσότερους από 30 πλαστούς πίνακες διάσημων εξπρεσιονιστών (Jackson Pollock, Rothko, Robert Motherwell) σε διάστημα μιας δεκαπενταετίας. Οι πίνακες αποδείχθηκε πως ήταν έργα του Κινέζου ζωγράφου και μαθηματικού Pei-Shen Qian από το Κουίνς της Νέας Υόρκης. Το χρονικό της απάτης καταγράφηκε στο ντοκιμαντέρ του Netflix «Made You Look: Μια αληθινή ιστορία για πλαστά έργα τέχνης» που, μετά τη συμμετοχή του σε διάφορα φεστιβάλ, ανέβηκε στην πλατφόρμα τον χειμώνα του 2021.

To θέατρο εμπειρία του Lukasz Twarkowski συνεχίζεται και τον Ιούνιο. Ο κορυφαίος Πολωνός σκηνοθέτης επιστρέφει με το “Respublika”, ένα εξάωρο rave party και ένα υβριδικό θέαμα-κατάσταση όπου techno μουσική, θέατρο, περφόρμανς, χορός, σινεμά, εικαστικές τέχνες και dj-set γίνονται ένα.

To Respublika θα πραγματοποιηθεί από τις 13 έως τις 15 Ιουνίου, στο Terra Vibe Park στη Μαλακάσα. Η προπώληση των εισιτηρίων θα ξεκινήσει την Τρίτη 12 Μαρτίου, στις 17:00. Μείνετε συντονισμένοι στο onassis.org για περισσότερες πληροφορίες.

Το NFT (Non-Fungible Token: μη ανταλλάξιμο διακριτικό) είναι σχεδιασμένο για να αποδεικνύει το ιδιοκτησιακό καθεστώς των άυλων πραγμάτων στον κόσμο της εικονικής πραγματικότητας. Όταν δύο πράγματα έχουν την ίδια χρήση, όπως για παράδειγμα τα χρήματα, είναι ανταλλάξιμα. Δύο διαφορετικά κέρματα ευρώ είναι ανταλλάξιμα. Μη ανταλλαξιμότητα σημαίνει ότι δεν μπορεί κανείς να ανταλλάξει ένα πράγμα με κάποιο άλλο, γεγονός που καθιστά αυτό το ένα πράγμα μοναδικό. Μέσω των μοναδικών NFT, οι ψηφιακοί καλλιτέχνες (που εισέπρατταν μόνο likes μέχρι πρόσφατα) μπορούν πλέον να υπογράφουν και να πωλούν τα έργα τους (memes, gifs, tweets και κάθε είδους ψηφιακά έργα, τα οποία μπορεί ακόμα να αντιγράψει οποιοσδήποτε). Οι ίδιοι διατηρούν τα πνευματικά δικαιώματα και τα δικαιώματα αναπαραγωγής. Για να το θέσουμε με όρους μιας συλλογής φυσικών έργων τέχνης: ο καθένας μπορεί να αγοράσει ένα αντίγραφο έργου του Rothko, αλλά μόνο ένα άτομο μπορεί να έχει στην κατοχή του το πρωτότυπο.

BLOCKCHAIN είναι ένα σύστημα καταγραφής πληροφοριών, με έναν τρόπο που καθιστά δύσκολή έως και αδύνατη την αλλοίωση, την παραβίαση ή την εξαπάτηση του συστήματος. Ένα blockchain αποτελεί ουσιαστικά ένα ψηφιακό μητρώο συναλλαγών που αντιγράφεται και κατανέμεται σε ολόκληρο το δίκτυο υπολογιστικών συστημάτων. Είναι κρυπτογραφικά ασφαλές και αποκεντρωμένο. Η τεχνολογία του blockchain είναι διαφανής σε επίπεδο ροής δεδομένων, αλλά ταυτόχρονα επιτρέπει στους χρήστες να παραμένουν ανώνυμοι. Το blockchain επέτρεψε την εμφάνιση μιας δοκιμασμένης μεθόδου λειτουργίας ψηφιακού νομίσματος (των κρυπτονομισμάτων), που κυκλοφορεί ανεξάρτητα από κεντρικές τράπεζες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

PROVENANCE (προέλευση, πιστοποίηση) αποκαλείται η τεκμηρίωση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος ενός έργου τέχνης, που αποτυπώνει την ιστορία της κυριότητάς του, συμβάλλοντας έτσι στην επαλήθευση της αυθεντικότητας και της αξίας του. Στον τομέα των NFT, η provenance εμφανίζεται ως blockchain, παρέχοντας την καταγραφή και τον εντοπισμό των ψηφιακών αντικειμένων, της γνησιότητας και της πηγής τους.

RADICAL CARE (ριζική φροντίδα) ονομάζεται η σκόπιμη διεργασία εδραίωσης σχέσεων μεταξύ ανθρώπων και μη ανθρώπων ή τεχνητής νοημοσύνης, η οποία ενισχύει τη συναίσθηση και ενθαρρύνει την ανταλλαγή κοινωνικού κεφαλαίου (αλλά και οποιουδήποτε άλλου κεφαλαίου) και ένα επίπεδο διατομεακής ευαισθητοποίησης. Επιδιώκει να καταδείξει με ενσυναίσθηση τις εμπειρίες, τις ανάγκες και τις επιθυμίες, προκειμένου να οικοδομήσει μια κοινότητα βασισμένη στην αμοιβαία φροντίδα. Στοχεύει στην ανάδειξη της αλληλεξάρτησης όλων μας· σημαίνει να φροντίζουμε όλα όσα είναι πέρα από εμάς.

SHANZHAI κυριολεκτικά σημαίνει «πλαστό». Είναι ένας κινεζικός νεολογισμός που αρχικά χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει τις απομιμήσεις επώνυμων προϊόντων. Τα σανζάι, όμως, προσαρμόζονται πολύ γρήγορα στις νέες συνθήκες και εκμεταλλεύονται τις δυνατότητές τους για να βελτιωθούν. Τα προϊόντα αυτά εμπνέονται μεν από το πρωτότυπο, αλλά στη συνέχεια διαφοροποιούνται από αυτό και μεταλλάσσονται τελικά σε κάτι που γίνεται το ίδιο αυθεντικό. Τα σανζάι υπονόμευσαν την ισχύ του αυθεντικού, την πνευματική ιδιοκτησία και την τεχνογνωσία. Αποδομούν την έννοια της δημιουργίας ως μιας πράξης κατασκευής πραγμάτων εκ του μηδενός και εμπεριέχουν μια παιγνιώδη, αναρχική ενέργεια.