Harry Isra Muhammad: Ξαφνικά, το τζακ ποτ
Ενώ έπαιζα Domino Higgs, ένα παιχνίδι διαδικτυακής ρουλέτας που τα τελευταία δύο χρόνια απέκτησε μεγάλη δημοτικότητα στην Ινδονησία, ένας φίλος μου με ρώτησε ξαφνικά: «Αν κερδίσεις το τζακ ποτ, πώς θα ξοδέψεις τα χρήματα;». Αν και δεν είχα ακόμη την απάντηση, η ερώτηση του φίλου μου με οδήγησε να σκεφτώ αντίστροφα. Αν πρόκειται για ατομική απόφαση, νομίζω ότι η απάντηση μπορεί να είναι ευκολότερη. Τι θα συνέβαινε όμως αν κέρδιζε ξαφνικά το τζακ ποτ μια κολεκτίβα, η οποία συνήθως αποτελείται από αρκετά άτομα; Πώς θα αξιοποιούσε τα χρήματα; Με άλλα λόγια, αναζητώ ένα είδος ριζοσπαστικής φαντασίας για τη χρήση των απροσμέτρητων πόρων και σκέφτομαι σε δύο άξονες: Τι θα συνέβαινε αν ζητούνταν από τις κολεκτίβες να ξοδέψουν κατευθείαν τα χρήματα ενός τζακ ποτ –δηλαδή να σκεφτούν το παρόν; Και τι θα συνέβαινε αν ζητούνταν από αυτές να τα αποταμιεύσουν για το μέλλον; Επιπλέον, μέσω αυτής της έρευνας θα ήθελα επίσης να εξετάσω την πιο ριζοσπαστική διαδικασία λήψης αποφάσεων σε ό,τι αφορά τη χρήση κοινών πόρων: Πώς αποφασίζει μια συλλογικότητα με δημοκρατικές διαδικασίες πώς θα χρησιμοποιήσει τους πόρους (ενός τζακ ποτ); Εδώ θα συζητήσω για νέες, αναδυόμενες συλλογικότητες, οι οποίες ιδρύθηκαν στην Ινδονησία τα τελευταία πέντε χρόνια. Γιατί όμως εστιάζω εκεί; Ακολουθώντας την αρχική μου παρατήρηση, οι νέες συλλογικότητες εξακολουθούν να αναζητούν τη φόρμα και να πειραματίζονται με ένα πλήθος δυνατότητων.
εικόνα1/7
Όλα ξεκίνησαν με την ερώτηση που μου έκανε ένας φίλος όταν έπαιζα κουλοχέρη στο διαδίκτυο: «Αν κερδίσεις το τζακπότ, πώς θα ξοδέψεις τα χρήματα;» Αντί να απαντήσω άμεσα στην ερώτηση, σκέφτηκα κάτι άλλο. Αν είμαι μόνο εγώ που κερδίζω το τζακπότ, δεν θα ήταν δύσκολο να φανταστώ πώς θα χρησιμοποιούσα τα χρήματα, αλλά τι θα γινόταν αν μια συλλογικότητα, αποτελούμενη από ανθρώπους που μπορεί να έχουν διαφορετικό υπόβαθρο, ανάγκες και φιλοδοξίες, κέρδιζε το τζακπότ; Πώς θα αποφάσιζαν πώς να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα και σε ποιες ανάγκες να δώσουν προτεραιότητα;
Αυτά τα ερωτήματα αποτελούν τα θεμέλια της έρευνάς μου. Μέσω ενός παιχνιδιού που ονομάζω Jackpot Session, χρησιμοποιώ το τζακπότ ως σημείο εκκίνησης για να κατανοήσω τη μελλοντική πορεία διαφόρων ινδονησιακών συλλογικοτήτων. Η ιδέα είναι εμπνευσμένη από μια ινδονησιακή τηλεοπτική εκπομπή με τίτλο “Uang Kaget” (Ξαφνικά χρήματα), δημοφιλούς στις αρχές της δεκαετίας του 2000, στην οποία ο παρουσιαστής έδινε 10 εκατομμύρια ρουπίες σε έναν απλό άνθρωπο για να τα ξοδέψει μέσα σε μια ώρα. Το τηλεοπτικό πρόγραμμα με βοήθησε να δημιουργήσω το σύνολο των κανόνων που εφαρμόζω κατά τη διάρκεια των Jackpot Sessions. Πρώτον, υποτίθεται ότι προσφέρονται στη συλλογικότητα 50 δισεκατομμύρια ρουπίες (3 εκατομμύρια ευρώ) που πρέπει να ξοδευτούν μέσα σε πέντε χρόνια. Για να υπάρξει μια αίσθηση παιχνιδιού και επείγοντος, η συλλογικότητα έχει μόνο δύο ώρες για να πάρει αποφάσεις σχετικά με το πώς θα χρησιμοποιήσει τα χρήματα. Τέλος, τα χρήματα μπορούν να δαπανηθούν μόνο για συλλογικούς σκοπούς. Αυτό γίνεται για να αποφευχθεί η χρήση τους για ατομικούς σκοπούς που δεν σχετίζονται με τις ανάγκες της συλλογικότητας.
Οι συλλογικότητες που επέλεξα να συμμετάσχουν στο παιχνίδι είναι αναδυόμενες, που δημιουργήθηκαν τα τελευταία πέντε χρόνια. Με βάση τις αρχικές μου παρατηρήσεις, οι νεοϊδρυθείσες συλλογικότητες εξακολουθούν να αναζητούν τη μορφή τους και να πειραματίζονται με πολλές δυνατότητες, ιδίως όταν φαντάζονται ή ονειρεύονται το μέλλον τους. Ως μέλος της Riwanua, μιας κολεκτίβας στο Makassar, στο Νότιο Sulawesi, της οποίας οι πρακτικές και η παραγωγή γνώσης στρέφονται προς την Ανατολική Ινδονησία, επέλεξα κολεκτίβες κυρίως από την ίδια περιοχή, επειδή ήθελα να δημιουργήσω δεσμούς, συνδέσεις και πιθανές συνεργασίες στο μέλλον. Ταξίδεψα στην Kota Baru (Νότιο Kalimantan), στην Desa Huntu Selatan (Gorontalo) και στη Larantuka (Ανατολική Nusa Tenggara) για να συναντήσω τις συλλογικότητες από κοντά και διεξήγαγα διαδικτυακή συνεδρία με μια συλλογικότητα από την Banda Aceh.
Αφού πραγματοποίησα Jackpot Sessions με όλες τις ομάδες, συνειδητοποίησα ότι ξεκινούσαν το παιχνίδι συζητώντας για τον χώρο που φαντάζονται να είναι το μελλοντικό τους σπίτι, πριν συζητήσουν για πιθανά προγράμματα που μπορούν να υλοποιήσουν με τα χρήματα. Με άλλα λόγια, ο χώρος είναι η προτεραιότητα για τις ινδονησιακές συλλογικότητες, κυρίως επειδή τους λείπει ο χώρος για να κάνουν αυτό που πιστεύουν ότι αξίζει να γίνει. Ο χώρος, σύμφωνα με τα λόγια αυτών των συλλογικοτήτων, τους επιτρέπει να έχουν έναν προορισμό και κάπου να εγκατασταθούν, καθώς και να παρέχουν μια «πίστα» για να πειραματιστούν.
Αυτό που είναι επίσης σημαντικό είναι ότι οι συλλογικότητες δεν είχαν ως στόχο να απολαύσουν οι ίδιες το τζακπότ. Διέθεσαν τον προϋπολογισμό τους με τρόπους που υποστήριζαν άλλες κοινότητες να αναπτυχθούν. Η Nong Kolektif στην Kota Baru και το Ινστιτούτο SimpasiO στη Larantuka, για παράδειγμα, πρότειναν ανοιχτά καλέσματα για τις κοινότητες της αντίστοιχης περιοχής τους ώστε να υποβάλουν αίτηση για χρηματοδότηση, με την ελπίδα ότι θα μπορέσουν να αναπτύξουν ένα μακροπρόθεσμο οικοσύστημα αμοιβαίας υποστήριξης, το οποίο θα επεκταθεί και μετά την πενταετή διάρκεια του τζακπότ.
Η βιωσιμότητα ήταν μια άλλη επαναλαμβανόμενη λέξη-κλειδί στα Jackpot Sessions. Όλες οι συλλογικότητες διέθεσαν κονδύλια για τη δημιουργία δραστηριοτήτων που θα τις βοηθούσαν να επιβιώσουν οικονομικά μετά το τέλος του τζακπότ. Ορισμένες αποφάσισαν να ανοίξουν μια γκαλερί για να πωλούν προϊόντα όπως ρούχα, αυτοκόλλητα κ.λπ. Μια άλλη συλλογικότητα αποφάσισε να επενδύσει στη γεωργία για να εξασφαλίσει πρώτες ύλες για τα μικρά παραδοσιακά εστιατόριά της. Μια ενδιαφέρουσα περίπτωση ήταν η Nong Kolektif, η οποία σχεδίασε να νοικιάσει τον χώρο της για γαμήλιες τελετές και κρατικές και εταιρικές εκδηλώσεις, αλλά να τον διατηρήσει ελεύθερο προς χρήση για κοινοτικούς σκοπούς.
«Πρέπει να φανταστούμε αυτά τα χρήματα ως έναυσμα και αφορμή για να σκεφτούμε πώς θα είμαστε οικονομικά ανεξάρτητοι τα επόμενα πέντε χρόνια. Όταν μια μέρα πάρουμε χρηματοδότηση, ίσως όχι 50 δισεκατομμύρια ρουπίες αλλά 50 εκατομμύρια, θα ξέρουμε ήδη τι μπορούμε να κάνουμε», δήλωσε ένα μέλος του Ινστιτούτου SimpasiO. Αυτό ήταν κάτι που δεν είχα προβλέψει από την αρχή – ότι η συνεδρία επιτρέπει σε μια συλλογικότητα να φανταστεί ένα εφικτό πρόγραμμα ακόμη και χωρίς να κερδίσει το τζακπότ.
