πρόγραμμα You and AI: Through the Algorithmic Lens

Έξοδος

Μανώλης Μανουσάκης & Αφροδίτη Παναγιωτάκου

Μια ηχητική εγκατάσταση, ένας διάλογος ανάμεσα στον άνθρωπο και στο δημιούργημα /Θεό του για το σώμα που χάνεται στο χρόνο, το βάρος της καθημερινότητας και την ανάγκη για έξοδο, ό,τι και να σημαίνει αυτό. Η μνήμη, η κρίση και η συνείδηση αποδομούνται σε ένα θραυσματικό ηχοτοπίο για να θέσουν το υπαρξιακό ερώτημα των ορίων της ανθρώπινης ύπαρξης στον κόσμο της Τεχνητής Νοημοσύνης.

Στο έργο των Μανώλη Μανουσάκη και Αφροδίτης Παναγιωτάκου, μια ηχητική εγκατάσταση σε ελλειψοειδές σχήμα με ένα τραπέζι στο κέντρο, σχεδόν σαν σκηνικό για έναν μυστικό δείπνο, κρυμμένη στο κέντρο του Πεδίου του Άρεως, έρχεται να αγγίξει τα πλέον μεταφυσικά σημεία του θέματος της τεχνητής νοημοσύνης: Είναι θεός η τεχνητή νοημοσύνη; Πώς γίνεται το αντικείμενο του πόθου μας να μην αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως τέτοιο; Τι είναι μετάνοια; Τι θα πει κρίση, συνείδηση, μνήμη;

Μέσα από ένα διαρκώς εναλλασσόμενο τοπίο από ηχητικές εικόνες, θραύσματα από αφηγήσεις, συνομιλίες και απαντήσεις από μηχανές τεχνητής νοημοσύνης, συντίθεται το μωσαϊκό της μεταφυσικής της τεχνολογίας.

Η φωνή του Γιώργου Μαζωνάκη ακούγεται ως το σταθερό νήμα που συνδέει τα διαφορετικά σημεία του ηχοτοπίου και γύρω από το οποίο πλέκεται η θραυσματική αυτή αφήγηση.

Οι κατά καιρούς πολύ προσωπικές αναφορές που γίνονται στο έργο τοποθετούν τον ΓΜ τόσο στη σφαίρα της διασημότητας όσο και στον πολύ προσωπικό μας χώρο, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τους αλγορίθμους που χρησιμοποιούμε στις συσκευές που κουβαλάμε διαρκώς μαζί μας.

Η επιλογή του Γιώργου Μαζωνάκη γίνεται για την ιδιαίτερη χροιά της φωνής της, που την καθιστά αναγνωρίσιμη και ταυτόχρονα απόμακρη σε όλους. Μιλάει όπως ο αλγόριθμος σε εμένα μόνο ή σε εκατομμύρια άλλους ταυτόχρονα;

Καθώς αντικειμενοποιούμε τους άλλους και αντικειμενοποιούμαστε μέσα από μια διαδικασία διαρκούς χρήσης της τεχνολογίας, γινόμαστε ένα υβρίδιο ανθρώπινης και τεχνητής νοημοσύνης.

Είμαστε κι εμείς τελικά μια μορφή τεχνητής νοημοσύνης;

Τίτλος: Έξοδος

Δημιουργoί: Μανώλης Μανουσάκης & Αφροδίτη Παναγιωτάκου

Συμμετέχει ο Γιώργος Μαζωνάκης

Ειδική συμμετοχή: Aντώνης Σ. Παπαδημητρίου

Μέσο: Ηχητική εγκατάσταση

Έτος: 2021

Διάρκεια: 10:38

Χώρος: Πεδίον του Άρεως

Επιμελητικό σημείωμα

«ἐὰν ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώπων λαλῶ καὶ τῶν ἀγγέλων, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, γέγονα χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον.»

Απόστολος Παύλος

235. – Πρὸς Κορινθίους Α΄ 13

Στο Φεστιβάλ “You and AI”, η τεχνητή νοημοσύνη δεν εμφανίζεται ως ένα αντικείμενο τεχνολογίας: δεν έχουμε ρομπότ με καλώδια, gadgets, υπολογιστές, φωτάκια και κουμπιά. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ήδη εδώ, στις πόλεις μας και στην εργασία μας, στα αυτοκίνητά μας και στις συνομιλίες μας, στο ίδιο μας το σώμα.

Το Φεστιβάλ έχει έναν πολύ προσωπικό χαρακτήρα για τον καθένα μας. Δεν είναι για την τεχνολογία ούτε για την τεχνητή νοημοσύνη γενικά. Είναι για τον τρόπο που αυτή αλλάζει βαθιά και προσωπικά τον καθένα μας.

Για τον λόγο αυτό, όλα τα έργα του Φεστιβάλ δείχνουν και αναδεικνύουν διαφορετικές πλευρές –κάποιες ιδιαίτερα ποιητικές– της ΑΙ καθημερινότητάς μας: πώς το καλώδιο ενός φορτιστή πάνω σε ένα κρεβάτι μπορεί να θυμίζει κύμα που σκάει σε βράχο και να μπερδέψει έτσι έναν αλγόριθμο// πώς μπορούμε να φέρουμε στη ζωή έναν ρινόκερο που έχει πια εξαφανιστεί// ότι δεν αρκούν τα χαρούμενα χρώματα και σχήματα για να κρύψουν την απανθρωποποίηση της εργασίας με και για τους αλγόριθμους// ότι η τεχνητή νοημοσύνη κρατά και επεξεργάζεται διαρκώς μικροπληροφορίες για την πόλη, από το πού πάμε και με ποιον κάνουμε σεξ, μέχρι το τι τρώμε, τι ενέργεια καταναλώνουμε και με ποιους συναντιόμαστε// ότι μπορούμε να μεταφράζουμε από γλώσσες και ταυτόχρονα να δημιουργούμε λέξεις σε γλώσσες που δεν υπάρχουν καν// ότι τις περισσότερες φορές δεν μπορούμε να καταλάβουμε έναν αλγόριθμο, ακόμη κι όταν τον έχουμε μπροστά μας.

Ο Γιώργος Μαζωνάκης επιλέχθηκε ως περσόνα σε δύο έργα της έκθεσης του Φεστιβάλ στο Πεδίον του Άρεως, ακριβώς επειδή έχει ποιότητα σχεδόν «βαρομέτρου»: προσιτός και απρόσιτος/ μαζικός και ιδιαίτερος/ δύσκολος να τον προσδιορίσεις/ πιστός και βλάσφημος. Ταυτόχρονα, ως μια περσόνα της μαζικής κουλτούρας, ο Γιώργος Μαζωνάκης είναι κατασκευασμένος από την επιθυμία ενός κοινού που τον δημιουργεί, τον λατρεύει και τον αντικειμενικοποιεί, απαιτώντας τα πιο ανθρώπινά του στοιχεία και, ταυτόχρονα, αφαιρώντας του κάθε ανθρώπινο χαρακτηριστικό. Η περσόνα Μαζωνάκης γίνεται, έτσι, μια οβιδιακή μορφή που έρχεται να εκφράσει την τεχνητή νοημοσύνη σε όλη την αμφίσημή της σχέση με τον άνθρωπο, το σώμα και την ελεύθερή του βούληση που χάνεται.

− Πρόδρομος Τσιαβός