Η ηθική της ανατροπής στους τομείς της τέχνης και της έρευνας: Από την τεχνητή νοημοσύνη στη βιοηθική

Η ανάπτυξη ενός λειτουργικού και χρηστικού πλαισίου ηθικής των ανατρεπτικών τεχνολογιών, αποτελεί σήμερα μια ολοένα και μεγαλύτερη πρόκληση για πολλά ερευνητικά έργα. Η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) μετατρέπεται σταδιακά σε μια οριζόντια βασική τεχνολογία γενικής εφαρμογής, και προοδευτικά όλο και περισσότερα ερευνητικά έργα καλούνται να μελετήσουν και να επηρεάσουν τη χρήση και την εφαρμογή τέτοιων τεχνολογικών εργαλείων. Αυτό είναι εμφανές σε πολλά πεδία, από τις ψηφιακές εφαρμογές και τις λύσεις ηλεκτρονικού επιχειρείν, ως τη βιο-έρευνα και την ιατρική και επιδημιολογική έρευνα.

Ωστόσο, η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, την ίδια στιγμή που δημιουργεί εξαιρετικές ευκαιρίες, θέτει και φοβερές προκλήσεις, όχι μόνο σε σχέση με τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζεται και εκτελείται η ίδια η έρευνα στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και σε σχέση με την αποτελεσματικότητα των τρόπων με τους οποίους η τεχνολογία και η γνώση οφείλουν να μεταδίδονται, προκειμένου να οδηγήσουν σε ηθικά υγιή καινοτομία.

Σε αυτό το πλαίσιο, τα καλλιτεχνικά έργα που ασχολούνται με την τεχνητή νοημοσύνη έχουν την ικανότητα να διαπερνούν πολλαπλά επίπεδα νομικών κανόνων, κωδίκων δεοντολογίας και ερευνητικών πρακτικών, θίγοντας το ζήτημα ολιστικά, και στο πιο θεμελιώδες του επίπεδο. Υπό αυτή την έννοια, ως απόρροια των σχετικών ερευνητικών πρακτικών επιστήμης και καινοτομίας που αφορούν την τεχνητή νοημοσύνη, καθίσταται απαραίτητη η προσέγγιση και η αποκωδικοποίηση τέτοιων καλλιτεχνικών έργων.

Το Digital and Innovation Summer School 2021 του Ιδρύματος Ωνάση διερευνά ποια θα μπορούσαν να είναι τα συστατικά μέρη ενός πλαισίου δεοντολογίας για την προσέγγιση, την κατανόηση και τη ρύθμιση των ανατρεπτικών τεχνολογιών, εστιάζοντας στην υπεύθυνη έρευνα και καινοτομία. Με διάρκεια τριών ημερών και μέσα από δράσεις πολλών τύπων (κεντρικές ομιλίες, στρογγυλά τραπέζια, ηλεκτρονικές διαλέξεις), συγκεντρώνει εμπειρογνώμονες παγκόσμιου βεληνεκούς από τους τομείς της καινοτομίας, των τεχνών, της πνευματικής ιδιοκτησίας, της προστασίας δεδομένων και της βιοηθικής, οι οποίοι στοχεύουν να επεξεργαστούν τρόπους ανάπτυξης και λειτουργίας ενός αξιόπιστου πλαισίου δεοντολογίας για τις ανατρεπτικές τεχνολογίες. Η φιλοδοξία του θερινού σχολείου είναι να συνδυάσει διαφορετικούς κλάδους και προοπτικές, και να εξετάσει προσεγγίσεις που προέρχονται από πολλές πηγές κι αφορούν μη κατατάξιμα και δυσερμήνευτα προβλήματα, μέσα από την ανάλυση των ηθικών προκλήσεων που θέτουν οι ανατρεπτικές τεχνολογίες.