Όλα θα πάνε καλά (1) Το τέλος του Λουδοβίκου

Η Στέγη υποδέχεται την πιο πολυσυζητημένη παράσταση της Γαλλίας (βραβείο Μολιέρου, 2016). Δεκατέσσερις ηθοποιοί ερμηνεύουν, κινούμενοι απ’ άκρη σ’ άκρη της Κεντρικής Σκηνής της Στέγης, δεκάδες πρόσωπα: βασιλείς, προέδρους, βουλευτές, καρδιναλίους, θερμόαιμους επαναστάτες και αγανακτισμένους πολίτες. Πρωτίστως, όμως, ενσαρκώνουν τις ιδέες τους. Ο ιστορικός διάλογος που «γέννησε» την ευρωπαϊκή δημοκρατία αναβιώνει, ενώ η «Μασσαλιώτιδα» και ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ συναντιούνται με το «σήμερα». Γιατί, ίσως, το 1789 να μην είναι τελικά τόσο μακριά.

Είκοσι τέσσερις σκηνές, εμπνευσμένες από την περίοδο 1789-90, αλλά σε άμεση συνάφεια με τα σημερινά υπαρξιακά, κοινωνικά και πολιτικά αδιέξοδα, ανοίγουν ένα θεμελιώδη και συναρπαστικό διάλογο για τη δημοκρατία, γεμάτο επαναστατικά οράματα και δίκαιες διεκδικήσεις, αλλά και αδιανόητες ανοησίες, προσβολές ή ακόμη και συμπλοκές – γιατί κάθε Εθνοσυνέλευση έχει τις… κοκορομαχίες της.

Μην περιμένετε, λοιπόν, μια ακαδημαϊκή παράσταση ή ένα έργο εποχής, με πρωταγωνιστές τον Δαντόν, τον Μαρά και τον Ροβεσπιέρο, ούτε μια προσέγγιση θεάτρου-ντοκουμέντου γύρω από το τρίπτυχο «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη» ή, ακόμα, μια μανιχαϊστική αλληγορία περί καλού και κακού, με αφορμή το 1789.

«Δεν πρόκειται για μια πολιτική παράσταση, αλλά για μια παράσταση με αντικείμενο την πολιτική» μας προϊδεάζει ο Ζοέλ Πομμερά (γενν. 1963) και επιστρέφει στη Στέγη –απ’ όπου συστήθηκε στο ελληνικό κοινό το 2013– με το νέο αυτό επικό πρότζεκτ για τη δημοκρατία, αποτέλεσμα διετούς έρευνας, στο οποίο συνέπραξαν ιστορικοί, συγγραφείς αλλά και οι ηθοποιοί της ομάδας.

Εισπράττοντας διθυραμβικές κριτικές, όπου κι αν παίζεται –από το Βέλγιο μέχρι τον Καναδά και από τη Γαλλία μέχρι τη Βραζιλία– το "Ça Ira" είναι ένα μνημειώδες θεατρικό γεγονός-εμπειρία, βίαιο και τρυφερό, αστείο και καίριο, δαιμόνια διασκεδαστικό και πολλαπλώς διαφωτιστικό. Πιθανότατα, δε, μια παράσταση ιστορικής σημασίας για το σύγχρονο θέατρο.

Ο Ζοέλ Πομμερά (γενν. 1963), όπως ο ίδιος έχει παραδεχτεί, ήταν ένα προβληματικός και αδιάφορος μαθητής, ο οποίος βρήκε το νόημα της ζωής του στο θέατρο, σε ηλικία 12 ετών, όταν επισκέφθηκε, παρέα με τους γονείς του, το Φεστιβάλ της Αβινιόν.

Τριάντα χρόνια μετά, τον Ιούλιο του 2006, ο Πομμερά βρέθηκε στο περίφημο γαλλικό φεστιβάλ ως συγγραφέας και σκηνοθέτης τριών παραστάσεων, με εξαντλημένα όλα τα εισιτήρια από τους φανατικούς θαυμαστές του. Ο θρίαμβος είχε μόλις ξεκινήσει για τον επονομαζόμενο «διάδοχο του Πίτερ Μπρουκ».

Ο τίτλος της παράστασης "Ça ira" (δηλαδή, όλα θα πάνε καλά) αναφέρεται στο ομώνυμο λαϊκό επαναστατικό τραγούδι-σύμβολο της Γαλλικής Επανάστασης, με γνωστότερη εκτέλεση εκείνη της Édith Piaf για την ταινία του Sasha Guitry, "Si Versailles m'était conté" (1954, Αν μιλούσαν οι Βερσαλλίες). O υπότιτλος, "Fin de Louis" (Το τέλος του Λουδοβίκου), αναφέρεται στη θανάτωση του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΣΤ΄ της Γαλλίας, το 1793.

Η πρεμιέρα του "Ça ira (1) Fin de Louis" δόθηκε στο γαλλικό θέατρο Nanterre-Amandiers στις 16 Σεπτεμβρίου 2015 και η παράσταση χαρακτηρίστηκε ευθύς αμέσως κορυφαίο γεγονός, εφάμιλλο της ιστορικής παράστασης 1789 του Théâtre du Soleil, σε σκηνοθεσία της Ariane Mnouchkine (1970).

Καθώς η παράσταση συνεχιζόταν να παίζεται το φθινόπωρο του 2015, κοινό και κριτικοί διαπίστωναν πόσο ανατριχιαστικά επίκαιροι ηχούσαν οι λόγοι των πρωταγωνιστών της Γαλλικής Επανάστασης, ειδικά μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στο Bataclan (13/11/2015).

Ο Ζοέλ Πομμερά έλαβε το 2016 τρία βραβεία Μολιέρου, για το "Ça ira (1) Fin de Louis": καλύτερης σκηνοθεσίας, καλύτερης δραματουργίας και καλύτερου έργου. Την ίδια χρονιά, έλαβε και ένα τέταρτο βραβείο Μολιέρου για τον «Πινόκιο», ένα πολύ ιδιαίτερο θέαμα για το νεανικό κοινό.

Το "Ça ira (1) Fin de Louis" έχει περιοδεύσει και εκτός Γαλλίας, σε σημαντικά θέατρα και διεθνή φεστιβάλ, από τη Βραζιλία μέχρι την Ισπανία και από τον Καναδά μέχρι την Ολλανδία.

Louis Brouillard είναι το όνομα της ομάδας του Ζοέλ Πομμερά και μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι το «επίθετό» της, δηλαδή η λέξη brouillard, σημαίνει ομίχλη, ένα από τα βασικά εφέ των αφαιρετικών παραστάσεών του.

Το κείμενο του "Ça ira (1) Fin de Louis", όπως και όλα τα έργα του Ζοέλ Πομμερά, κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Actes Sud-Papiers.

Το "Ça ira (1) Fin de Louis" προέκυψε ύστερα από συνεργασία του θιάσου με τον ιστορικό Guillaume Mazeau και τη δραματουργό Marion Boudier.