Αναστασία Διαβαστή & Sumugan Sivanesan: διαφεύγουσες φεμινιστικές συναισθησίες

Ξεκινήσαμε την έρευνά μας όταν ήμασταν και οι δύο στην Αθήνα τον Μάρτιο του 2023 για το “IT returns”. Ήταν μια περίοδος γενικών απεργιών και καταλήψεων από ομάδες φοιτητών σε πανεπιστήμια, σχολές τέχνης και θέατρα σε όλη τη χώρα, ως απάντηση στο τραγικό δυστύχημα των Τεμπών, στην υποβάθμιση των πτυχίων των ιδρυμάτων παραστατικών τεχνών και σε άλλες δυσαρέσκειες ενόψει των εκλογών. Προσπεράσαμε επίσης την ελληνική εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου.

Ένα από τα σημεία αναφοράς μας ήταν το βιβλίο “The Hologram” (2021) της Cassie Thornton, μια εισαγωγή στην peer-to-peer «κοινωνική υποδομή» με βάση τη φροντίδα, που η Cassie αναπτύσσει εδώ και μερικά χρόνια μεταξύ καλλιτεχνών, ακτιβιστών, φίλων και συναδέλφων. Οι ιδέες της Cassie επηρεάστηκαν από την επίσκεψή της σε μια κοινωνική κλινική στη Θεσσαλονίκη και η Νατάσα συμμετείχε για ένα διάστημα σε μια συλλογικότητα που επιχείρησε να μεταφράσει το βιβλίο στα ελληνικά. Κατά σύμπτωση, η Cassie παρέμεινε στην Αθήνα για μια επιπλέον μέρα μετά την ακύρωση της πτήσης της λόγω γενικής απεργίας τον Μάρτιο, και καταφέραμε να τη συναντήσουμε ένα βράδυ στα Εξάρχεια. Συζητήσαμε για το πώς είχε εξελιχθεί το “Hologram” μετά την έκδοση του βιβλίου εν μέσω της παγκόσμιας πανδημίας του COVID, και μας έκανε εντύπωση που ανακοίνωσε με αυτοπεποίθηση πως έδωσε τη δυνατότητα στα εμπλεκόμενα άτομα να αναπτύξουν «ισχυρή διαίσθηση».

Παίρνοντας στοιχεία από την Cassie, αποφασίσαμε να εργαστούμε επίσης διαισθητικά, εξετάζοντας ποικίλα θέματα όπως τα δακρυγόνα, την τηλεπάθεια, την αλληλεγγύη, τη συλλογική αντίσταση, και συζητώντας για διάφορες κοινοτικές ομάδες με τις οποίες η Νατάσα συνεργάζεται στην Αθήνα. Επισκεφτήκαμε τις φοιτητικές καταλήψεις στο Θέατρο Ρεξ και στο Θέατρο Ολύμπια στην Αθήνα και κάναμε επιτόπιες καταγραφές. Ο Sumugan προσηλώθηκε σε ένα χορευτικό-ερευνητικό έργο διαρκείας, τον «Κρατήρα», που λάμβανε χώρα επί αρκετές μέρες στο πεζοδρόμιο μπροστά από την είσοδο του θεάτρου. Τελικά ηχογραφήσαμε μια συνέντευξη με μία από τις διοργανώτριες, την Jitsa Kon, σχετικά με την εξέλιξη του έργου.

Στις αρχές Απριλίου πραγματοποιήσαμε ένα ερευνητικό ταξίδι στη Θεσσαλονίκη. Εκεί συναντηθήκαμε και καταγράψαμε συνεντεύξεις με τη ΒΙΟ.ΜΕ. Συνεργατική, που ανέλαβε το τμήμα ενός πτωχευμένου εργοστασίου δομικών υλικών για να παράγει βιολογικό σαπούνι και προϊόντα καθαρισμού. Συναντηθήκαμε επίσης με τους οργανωτές ενός κοινωνικού ιατρείου της Θεσσαλονίκης σε ένα κοινωνικό κέντρο μεταναστών, αλλά δεν μπορέσαμε να καταγράψουμε τη συνέντευξη λόγω των υποχρεώσεών τους και των συλλογικών διαδικασιών. Ωστόσο, σε μια άλλη τυχαία συνάντηση, ο Sumugan γνώρισε την Julie Bintje, συγγραφέα, μεταφράστρια και ραδιοφωνική δημιουργό, η οποία έγινε γρήγορα φίλη και συνεργάτιδα.

Πριν φύγουμε από την Αθήνα, συμφωνήσαμε ότι θα επιχειρούσαμε μια ζωντανή ραδιοφωνική εκπομπή που θα συνέδεε τους χώρους του AiR με τους χώρους της Jan van Eyck Academie (JvE), όπου ο Sumugan εδρεύει σήμερα. Θα μεταδίδαμε την εκπομπή ταυτόχρονα στο { openradio }, μια πλατφόρμα για ανεξάρτητο και πειραματικό ραδιόφωνο που χρησιμοποιούμε και οι δύο, και στο STEGI.RADIO στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.

Όταν ο Sumugan επέστρεψε στο Μάαστριχτ, συνεχίσαμε να δουλεύουμε εξ αποστάσεως, επικοινωνώντας τακτικά για να συζητήσουμε πώς προχωράμε με την παρουσίαση της έρευνας σε μορφή open studio – ενώ επεξεργαζόμασταν τις συνεντεύξεις και τις ηχογραφήσεις μας από το πεδίο. Ο Sumugan συμμετείχε σε συζητήσεις σχετικά με το «κακό μάτι»/nazar με άλλες συμμετέχουσες στο JvE, τις Mariam Elnozahy, Zahra Malkani και Derica Shields. Η Νατάσα συνέχιζε τις συναντήσεις της με τη Julie Bintje, η οποία έμενε τώρα στην Αθήνα, συζητώντας το κοινό ενδιαφέρον τους για το θέμα της τηλεπάθειας. Μέσω της Cassie Thornton, η Νατάσα γνώρισε επίσης τη Μάρω Πανταζίδου, η έρευνα της οποίας επικεντρώνεται στον χρόνο και στη φροντίδα ως ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης. Η Μάρω συμμετέχει στη μετάφραση του “Hologram” στα ελληνικά και κάνει τις ιδέες του βιβλίου πράξη.

Αποφασίσαμε τότε να φέρουμε όλα αυτά τα στοιχεία μαζί στη ραδιοφωνική μας εκπομπή – να τα αφήσουμε να συνυπάρξουν μαζί, ώστε να μπορέσουμε να βρούμε συνδέσεις και απηχήσεις ζωντανά. Εκτός από τις ηχογραφήσεις πεδίου και τις συνεντεύξεις μας, η Julie βρέθηκε με τη Νατάσσα στον χώρο του AiR, ενώ η Mariam, η Zahra και η Derica με τον Sumugan στο JvE.

Όλες οι συναντήσεις μας έγιναν με κάποιο τρόπο σημαντικές και, κατά τη διάρκεια της εκπομπής μας “fugitive feminist empathics”, καταφέραμε να συνδέσουμε μεταξύ τους ποικίλες εναλλακτικές προσεγγίσεις γύρω από την εργασία, την κοινότητα, τη φροντίδα, την τηλεπάθεια, τη γλώσσα, τη διαίσθηση, τα δακρυγόνα, ακόμη και τον κομμουνισμό. Οι συναντήσεις με τις Jitsa, Julie, Μάρω, Mariam, Zahra, Derica και Cassie ήταν ιδιαίτερα γόνιμες και, ως αποτέλεσμα, αναπτύσσουμε ένα σχέδιο έρευνας-ραδιοφωνικής εκπομπής-έκδοσης-έκθεσης που μας ενδιαφέρει να προτείνουμε στο Ίδρυμα Ωνάση.

* Η ζωντανή ραδιοφωνική περφόρμανς μας “fugitive feminist empathics” κατά τη διάρκεια του Open Day #6 στο STEGI.RADIO: Ακούστε εδώ