Κατερίνα Φώτη: ΜΠΛΟΥ

Φωτογραφια: Δημητρης Βεντουρης

Το «ΜΠΛΟΥ» είναι ένα τραγούδι για την ανεπούλωτη γυναικεία μοναξιά της πόλης και για κάθε ανάμνηση θαμμένη κάτω από τα υπό κατασκευή κτίρια που αλλάζουν χρήση, χέρια και ονόματα. Είναι ο ήχος για όλα όσα κρύψαμε ή θάφτηκαν κάτω από ένα μουσαμά και για τα οποία ποτέ δεν μιλήσαμε, γιατί ούτε προλάβαμε ούτε είχαμε τα λόγια να τα μοιραστούμε.

Το «ΜΠΛΟΥ» είναι ο παλμός της γυναικείας μνήμης αυτής της πόλης: τραγουδιέται και ακούγεται κάθε φορά που ένα κορίτσι αναζητά έναν συλλογικό γυναικείο χτύπο για να ενσωματώσει εκεί τη φωνή της. Σε μια πόλη που ακροβατεί μεταξύ της απόλυτης μετάλλαξης και της πλήρους απορρύθμισης κάθε έννοιας συλλογικής ύπαρξης, το κοινό μας τραγούδι ξεχύνεται στους δρόμους, απελευθερώνει κάθε τι ανείπωτο και φιμωμένο, αντηχεί και δονείται στα σώματα μας.

Ζούμε στην εποχή της Μεγάλης Εξάντλησης. Πιο κουρασμένοι/ες από ποτέ, αποστραγγισμένοι/ες συναισθηματικά και προσπαθώντας να ισορροπήσουμε ανάμεσα στην πολλαπλότητα της πληροφορίας και στην υποχρεωτική παραγωγικότητα, οδηγούμαστε στην ολοκληρωτική έλλειψη προσωπικού χρόνου, στρεφόμαστε όλο και περισσότερο στον εαυτό μας και απομακρυνόμαστε από την κοινωνικοποίηση. Σε μια πόλη που ασφυκτιά από κατοίκους στοιβαγμένους σε πολυκατοικίες, μπαρ, θέατρα, μέσα μαζικής μεταφοράς, γραφεία, υπηρεσίες, δρόμους και πάρτι, μια πόλη που μεταλλάσσεται ραγδαία σε ατελείωτο τουριστικό πάρκο, ορίζοντας την ταυτότητά της μέσα από την ανακατασκευή κτιρίων, την αποσυλλογικοποίηση της πόλης και τη διάλυση κάθε έννοιας γειτονιάς, συνωστιζόμαστε διαρκώς αλλά δεν συναντιόμαστε ποτέ με τρόπο ουσιαστικό.

Οι γυναίκες των ασφυκτικά γεμάτων πόλεων έρχονται αντιμέτωπες με μια ανεπούλωτη μοναξιά που εντείνει ακόμα περισσότερο την αναπόφευκτη κόπωσή τους. Φορτωμένες με τα βάρη της καθημερινότητας αλλά και με τα βάρη της βιωμένης έμφυλης διάκρισης που ορίζει την ύπαρξη τους, προσπαθούν να επιτελέσουν τους κοινωνικούς τους ρόλους μέσα από πολλαπλούς περιορισμούς. Κάθε τους κίνηση και κάθε τους πράξη επιτηρείται και ορίζεται από κανόνες που δεν έθεσαν οι ίδιες, ενώ παράλληλα ο λιγοστός τους χρόνος τις καταδικάζει στην έλλειψη επικοινωνίας. Την ίδια στιγμή, σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, οι γυναίκες αυτές αναγκάζονται να υποβληθούν σε αποχωρισμούς που ορίζουν τελικά την ίδια τους την ταυτότητα. Η απώλεια αποτελεί γι’ αυτές όχι μόνο αποτέλεσμα της θνητότητας, αλλά και αποτέλεσμα της πλήρους απουσίας συλλογικών χώρων και αισθήματος συνύπαρξης.

Το «ΜΠΛΟΥ» αποτελεί το συλλογικό τραγούδι της απώλειας της πόλης, ένα σύγχρονο μοιρολόι της γειτονιάς που αποσυντίθεται. Πρόθεσή μου είναι να μιλήσω για την καθεμία από εμάς που παλεύει να ορθώσει ανάστημα έχοντας αναγκαστεί να θάψει κάτω από μουσαμάδες τα συλλογικά και τα ατομικά της τραύματα, τα αντικείμενα ξεθωριασμένης χρήσης, την ελπίδα για μια συλλογική καθημερινότητα. Το «ΜΠΛΟΥ» είναι μια ιαχή για όσες αναζητούν λίγο μπλε του ουρανού σε μια πόλη που πνίγεται στο μπλε των μουσαμάδων.

Δημητρης Βεντουρης

Σημειωμα Δημιουργου

Το «Μπλου» είναι αποτέλεσμα μιας ερευνητικής διαδικασίας που διαπίστωσα ότι είχε ξεκινήσει πολύ πριν αποτυπωθεί σε λέξεις. Στον πυρήνα αυτής της διαδικασίας ήταν η έννοια της πόλης ως συνθήκης – αναρωτιέμαι, δηλαδή, πώς ζούμε ακόμα σε μια πόλη που αλλάζει ραγδαία και καθημερινά, πώς επαναδιαπραγματευόμαστε την ύπαρξή μας σε αυτήν τώρα που κατακλύζεται από τουρίστες και «ανάπτυξη», τι μας λείπει από την πόλη που αναγκαστήκαμε να αφήσουμε πίσω και τι θάβουμε τελικά κάτω από τα κτίρια που αναπλάθονται και ανακαινίζονται. Ειδικά σε σχέση με την αλλαγή χρήσης των κτιρίων, κεντρικό σημείο οπτικής αναφοράς αποτέλεσαν οι μπλε μουσαμάδες που καλύπτουν όλα τα υπό κατασκευή κτίρια της Αθήνας. Κάτω από τους μουσαμάδες, δηλαδή, θάβεται ένα κομμάτι τόσο συλλογικής όσο και προσωπικής ανάμνησης, θάβονται οι παρελθούσες ζωές των ανθρώπων που αποτέλεσαν νευραλγικό κομμάτι της ανοικοδόμησης της Αθήνας υπό τη συνθήκη των πολυκατοικιών και μεγάλωσαν μέσα στα κτίρια αυτά τη γενιά μας, η οποία κινδυνεύει να μείνει «ανέστια» εξαιτίας του πλάνου που θέλει την πόλη πάρκο αναψυχής και όχι γειτονιά και τρόπο συνύπαρξης. Έτσι, το «Μπλου» προέκυψε κατά το ήμισυ από τους μπλε μουσαμάδες και τον συμβολισμό τους ως αντικειμένων αναφοράς για την απώλεια κομματιών της πόλης τα οποία παρέρχονται ανεπιστρεπτί.

Δημητρης Βεντουρης

Το άλλο μισό του «Μπλου» συνδέεται με τη συναισθηματική κατάσταση που περιγράφει η φράση “I’m blue”, δηλαδή είμαι στεναχωρημένη. Μπλου για μένα είναι το συναίσθημα της πόλης, είναι δηλαδή αυτό που αισθανόμαστε ζώντας σε μια πόλη που γίνεται όλο και πιο αφιλόξενη και οι ρυθμοί της μας εξοντώνουν, ενώ την ίδια στιγμή η ανθρώπινη επαφή γίνεται συνεχώς δυσκολότερη και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα διακυβεύματα του σήμερα. Συνέδεσα, λοιπόν, αυτή τη διττή παρατήρηση στο «Μπλου»: τι θα προκύψει αν οι μπλε μουσαμάδες αποκαλύψουν όλο το συναισθηματικό μπλε που κρύβουν μέσα τους; Τι θα συμβεί όταν οι αναδομούμενες πολυκατοικίες ποτίσουν τους δρόμους με τις αναμνήσεις που κρύβονται στους τοίχους τους; Πόση διαγενεακή μνήμη χωράει σε μια πολυκατοικία που πουλιέται ολόκληρη για να χαριστεί στο εφήμερο της βραχυχρόνιας μίσθωσης και πόσες ιστορίες ξεριζώνονται μέσα από τα γκρεμισμένα μωσαϊκά;

Δημητρης Βεντουρης

Κατά τη διάρκεια του residency, ερευνώντας τις παραπάνω διαστάσεις της πόλης μέσα από την έννοια του Μπλου, όπως ορίστηκε για το έργο σε εξέλιξη που δούλεψα όλο το χρονικό διάστημα κατά το οποίο είμαι fellow, μπήκα στη διαδικασία της κινητικής αποτύπωσης της ιδέας, προκειμένου να μπορεί να στηθεί παραστασιακά. Κατέληξα πολύ σύντομα σε μια κινησιολογία «αποφυγής». Ο σωματικός άξονας της έρευνας στήθηκε πάνω σε ένα σώμα που αποφεύγει τα χαλάσματα σε μια υπό κατάρρευση πόλη, διαπιστώνει όμως πως καθετί που γκρεμίζεται κρύβει μέσα του μια προσωπική μνήμη αλλά αποτελεί και υλικό της επόμενης μέρας. Η σκηνική αποτύπωση της πρώτης παρουσίασης του έργου σε εξέλιξη δομήθηκε όχι μόνο πάνω στο κινητικό υλικό αλλά και στη σχέση του σώματος με το ίδιο το υλικό: χρησιμοποίησα μπλε μουσαμά και πολύ ρύζι, καθώς έψαχνα ένα υλικό που να κρύβει συνειρμική μνήμη αλλά ήθελα να αποφύγω το πραγματικό οικοδομικό υλικό. Έγινε επίσης χρήση του στοιχείου των λέξεων/ συλλαβών/ ήχων, σε μια προσπάθεια αποτύπωσης του συμβολισμού του «αύριο», καθώς με απασχολεί τόσο η σύνδεση της κίνησης με τη φωνή όσο και η δημιουργία μιας γλώσσας εξελιγμένης που θα αποτυπώσει την επόμενή μας μέρα, της γλώσσας που θα μιλάμε όταν όλα θα έχουν γκρεμιστεί.

Παρουσιαση ενος εργου σε εξελιξη στα πλαισια των Φθινοπωρινων Open Days του Onassis AiR 2024

εικόνα 1 / 4

Πηνελοπη Γερασιμου

εικόνα 2 / 4

Πηνελοπη Γερασιμου

εικόνα 3 / 4

Πηνελοπη Γερασιμου

εικόνα 4 / 4

Πηνελοπη Γερασιμου

Το «Μπλου» είναι για μένα, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, ένα είδος αυτοεθνογραφίας – χρησιμοποιώντας συλλογικά υλικά που σχετίζονται κατεξοχήν με τη μνήμη της πόλης, αναζητώ τις προσωπικές μου συνδέσεις και τις τοποθετώ στη σκηνή, διερευνώντας παράλληλα τη δική μου φεμινιστική και ταξική ταυτότητα. Το «Μπλου», δηλαδή, είναι υπό αυτό το πρίσμα ένα φεμινιστικό, σωματικό τραγούδι της απώλειας σε μια πόλη που διαρκώς αλλάζει, είναι το μανιφέστο μιας εποχής που περικλείει και το λεκτικό μοίρασμα των γυναικών που θα επιβιώσουν από τα χαλάσματα, γιατί κατάφεραν να τραγουδήσουν μαζί μοιραζόμενες την ίδια κρυφή γλώσσα.

(Μικρή υποσημείωση: Το «Μπλου» είναι αφιερωμένο στον γιο μου, Γιώργο, που γεννήθηκε στο τέλος Δεκέμβρη του 2024, και στον μπαμπά μου, Γιώργο, που έφυγε τον Απρίλη του 2024, αλλά πάνω από όλα στον Διονύση μου, που χωρίς αυτόν δεν θα ήταν εφικτό να διαχειριστώ ούτε το Μπλου του μπαμπά μου ούτε το Μπλου της εγκυμοσύνης.)