Alexander Zeldin: “Ένα νέο έργο εμπνευσμένο από την ιστορία της Αντιγόνης”

Με αφετηρία το έργο του Σοφοκλή, ο Alexander Zeldin ξεκινά τη συγγραφή ενός νέου θεατρικού κειμένου, το οποίο θα εξερευνήσει θέματα εξουσίας, ιδιοκτησίας, φύλου και σύγχρονων οικογενειακών δομών.

Επανατοποθετώντας την ιστορία του θρήνου και της αντίστασης σε ένα σπίτι που ηγείται ένας σύγχρονος «γαιοκτήμονας»/ ιδιοκτήτης ακινήτων, η γραφή θα επικεντρωθεί στη διαμάχη σχετικά με τις αναμνήσεις των νεκρών, τη μεταχείριση του άλλου και τη δύναμη του χρήματος σε μια πυρηνική οικογένεια. Ο Zeldin ανανεώνει τον άξονα του έργου που ανέπτυξε την τελευταία δεκαετία με την τριλογία του “The Inequalities”, που παρουσιάστηκε σε όλο τον κόσμο, η οποία κατέγραψε τις ζωές όσων βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις συνέπειες των μέτρων λιτότητας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μετά από δύο έργα που επικεντρώθηκαν στη δική του αυτοβιογραφία, περιλαμβανομένου του “The Confessions” που είδαμε πέρυσι στην Αθήνα, ο θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης στρέφεται στην ελληνική τραγωδία ως βάση για ένα έργο που διαδραματίζεται στη Βρετανία του τώρα. Αντί να προσαρμόσει το έργο σε σημερινά πλαίσια που θα μπορούσαν να είναι «ισοδύναμα» των πολιτικών και στρατιωτικών δομών του πρωτοτύπου, ο Zeldin εξετάζει ένα σπίτι που μαστίζεται από τον θρήνο, παλεύοντας με τις αιχμηρές πλευρές των εξουσιαστικών δομών – αναδιατυπώνοντας την ουσία του αρχαίου έργου σε μια σύγχρονη βρετανική οικογένεια. Η τραγωδία είναι μόνο ένα σημείο εκκίνησης, και το τελικό αποτέλεσμα μπορεί να είναι σχεδόν αγνώριστα συνδεδεμένο με την Αντιγόνη, αλλά το κείμενο του Σοφοκλή –και η αρχική του δύναμη– είναι το ουσιαστικό θεμέλιο αυτού του νέου έργου.

Το κείμενο, μόλις γραφτεί, πρόκειται να μεταφερθεί στη σκηνή από το Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας στο Λονδίνο.

Alexander Zeldin

Στη διάρκεια του residency

Σημείωμα δημιουργού - Ιούλιος 2024

Ο στόχος μου για την παραμονή μου στο Onassis AiR –ως συγγραφέας και θεατρικός δημιουργός– ήταν να αναμετρηθώ με το πώς ένας αρχαίος, εμβληματικός χαρακτήρας όπως η Αντιγόνη μπορεί να μιλήσει σε μένα προσωπικά, αλλά και στον σημερινό μας κόσμο. Ποτέ δεν επιδιώκω να ξαναλέω τις ίδιες ιστορίες που ήδη γνωρίζουμε: «Αντιγόνη», «Οθέλλος» κ.λπ. Πιστεύω ότι για να είναι οι ιστορίες πραγματικά αληθινές, πρέπει να βρίσκουν κάθε φορά μια νέα μορφή. Για τον λόγο αυτό, μετά από μακρά αναζήτηση και επιτρέποντας στον εαυτό μου να εμπνευστεί από το τοπίο της Ελλάδας, τόσο το φυσικό όσο και το πολιτισμικό, βρέθηκα να επανεξετάζω την κύρια δυναμική μεταξύ κρατικού και ατομικού/φυσικού νόμου που εκφράζεται στην Αντιγόνη. Αντί να φαντάζομαι πώς το κράτος δρα στο άτομο μέσω της οικογένειας, το κράτος είναι η οικογένεια στο δικό μου έργο. Με αυτόν τον τρόπο μπόρεσα να βρω την απήχηση του αρχαίου στο σήμερα. Το να βρίσκομαι στην Ελλάδα είχε πάντα κάτι που με έκανε να αφεθώ στην ακρόαση και στη δημιουργική ελευθερία.

Στην Ύδρα ξυπνούσα στις 5 το πρωί και πήγαινα στον φορητό μου υπολογιστή για να αρχίσω να γράφω στο σκοτάδι. Το σπάνιο προνόμιο του να είσαι τόσο απομονωμένος σε ένα ελληνικό νησί τον Ιανουάριο ήταν ότι ο χρόνος ήταν εντελώς δικός μου και μπορούσα να εκμεταλλευτώ τη μέρα όπως ήθελα. Αφού είχα δουλέψει μέχρι το μεσημεριανό, εγκατέλειπα το λάπτοπ για μια μεγάλη βόλτα. Αν μου είχε απομείνει εγκεφαλική ενέργεια το βράδυ, συνέχιζα να γράφω, αλλά τις περισσότερες φορές διάβαζα για να προετοιμαστώ για το επόμενο πρωί. Συγκέντρωνα τις σκέψεις μου ακούγοντας τη θάλασσα. Μέχρι το τέλος του residency είχα ολοκληρώσει ένα πρώτο πλήρες προσχέδιο του έργου.

Παράλληλα με την ενασχόλησή μου με την Αντιγόνη, ήταν φανταστικό που συνάντησα νέους/ες καλλιτέχνες/ιδες από την Αθήνα – πολλοί/ές από τους/τις οποίους/ες είχαν δει το έργο μου “The Confessions” πριν από έξι μήνες στην πόλη. Κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στην Ελλάδα τον Ιανουάριο/Φεβρουάριο, μαζευτήκαμε για να δούμε μια μαγνητοσκοπημένη εκδοχή του έργου μου “LOVE”. Σχεδίαζα να παρουσιάσω τη διαδικασία του πώς γράφω και δημιουργώ έργα, αλλά στην πραγματικότητα η συνάντηση αποτέλεσε έναν πολύτιμο τρόπο να συνεχίσω μια συζήτηση με το κοινό και τους/τις καλλιτέχνες/ιδες. Ελπίζω ότι η Ελλάδα θα παραμείνει μέρος της δημιουργίας του έργου μου και ότι οι συζητήσεις θα συνεχιστούν.

Το διάβασμα είναι φυσικά σημαντικό μέρος της συγγραφής. Ξαναδιάβασα το βιβλίο “Tragedy, the Greeks and Us” του Simon Critchley. Πέρα από αυτό, η ανάγνωση και η επανάγνωση που στηρίζει αυτό το έργο ήταν του W. G. Sebald. Για τον Sebald, η σύγχρονη τραγωδία ξεγλιστρά απροσδόκητα από τη μνήμη, χαράζοντας ένα μονοπάτι που δεν γνωρίζαμε ότι υπήρχε.

Συναντήθηκα επίσης με την Ηλιάνα Δημάδη για δραματουργικές συζητήσεις, οι οποίες συνεχίστηκαν και μετά το residency, όταν εκείνη και ο Κωνσταντίνος Τζάθας επισκέφθηκαν την αίθουσα προβών μου στο Λονδίνο. Ανταλλάξαμε απόψεις για τη σύγχρονη ελληνική δραματουργία της οικογένειας και για το πώς το «βιοκράτος» εξελίσσεται σαν έννοια. Η εισαγωγή που μου πρόσφεραν σε αυτή την έννοια ήταν πολύ χρήσιμη για το έργο.

Μετά την παραμονή μου στο Onassis AiR το έργο έχει περάσει και από άλλα προσχέδια. Συνέχισα τη σχετική έρευνα για τις σύγχρονες οικογένειες, τη θλίψη, την ιδιοκτησία και την περιουσία. Το Εθνικό Θέατρο στο Λονδίνο φιλοξένησε μια ανάγνωση ενός από τα προσχέδια με τους ηθοποιούς και έλαβα σχόλια και ιδέες από διάφορους συνεργάτες. Εργάστηκα επίσης σκληρά με τα υπόλοιπα μέλη της δημιουργικής ομάδας για να καθορίσω το φυσικό πλαίσιο του έργου και τον τρόπο με τον οποίο θα στεγάσουμε τη δράση επί σκηνής. Πιο πρόσφατα, το Εθνικό Θέατρο στο Λονδίνο φιλοξένησε ένα εργαστήριο δύο εβδομάδων – σε αυτό το πλαίσιο με επισκέφθηκαν ο Κωνσταντίνος και η Ηλιάνα. Στο συγκεκριμένο εργαστήριο δουλέψαμε το κείμενο μέσα από ασκήσεις και αυτοσχεδιασμούς. Αυτοί οι αυτοσχεδιασμοί δεν έχουν να κάνουν τόσο με αλλαγές επί του κειμένου όσο με την εύρεση στα σώματα των ηθοποιών μιας απάντησης σε αυτό που προσπαθούσα να βρω στη γραφή. Με τη σειρά του, αυτό θα επηρεάσει τα επόμενα προσχέδια, και αυτή τη στιγμή βρίσκομαι στη μέση αυτού που νομίζω ότι είναι η τέταρτη εκδοχή του έργου. Το σημερινό μέλημά μου είναι να συγκολλήσω την ιστορία στην εντύπωση των ηθοποιών, και με αυτόν τον τρόπο ελπίζω ότι το έργο θα συνεχίσει να βαθαίνει.

Υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει μέχρι την πρεμιέρα μας στο Λονδίνο τον Οκτώβριο, αλλά η απομόνωσή μου στην Ελλάδα ήταν ένα σημαντικό εφαλτήριο για την αρχή ενός πολύπλοκου έργου.