Αγάπη Χαρμάνη: Ρίζες/Roots/Hundee
Φωτογραφία: Family of Gorbe and Alexandros Harmanis
Στις αρχές του 20ού αιώνα βρετανικές και ιταλικές δυνάμεις κατέλαβαν την Αιθιοπία, βοηθώντας την Αυτοκρατορία να καταστείλει τις φυλετικές εξεγέρσεις. Εκείνη την εποχή, δύο άνδρες –ένας από την Κωνσταντινούπολη και ένας από την Κύπρο– μετανάστευσαν στην επικράτεια Oromo του Dembidolo, όπου παντρεύτηκαν γυναίκες από την περιοχή. Οι οικογένειές τους έζησαν εκεί για δεκαετίες, σε μια κοινότητα με στοιχεία από την αγγλική, την ιταλική και την ελληνική κουλτούρα, όπως και από των πολιτισμό των αυτόχθονων. Τελικά, αναγκάστηκαν να φύγουν και να διασκορπιστούν σε διάφορες χώρες, μεταξύ άλλων και στην Ελλάδα.
Το συγκεκριμένο πρότζεκτ αποσκοπεί να τεκμηριώσει τις ιστορίες αυτών των ανθρώπων για το σπίτι, τον εκτοπισμό και τη μετανάστευση, διερευνώντας τις συνθήκες που τους οδήγησαν να μεταναστεύσουν, να εγκατασταθούν, να ριζώσουν και να κάνουν ένα νέο ξεκίνημα.
Το “Rizes/Roots/Hundee” είναι μέρος μιας μακρόχρονης έρευνας για τις μεταναστευτικές ιστορίες της οικογένειάς μου. Ξεκινώντας από δύο άνδρες που εγκατέλειψαν τον ελλαδικό χώρο και βρέθηκαν στην Αιθιοπία στις αρχές του 20ού αιώνα, η έρευνα επικεντρώνεται στους κοινωνικοοικονομικούς λόγους πίσω από αυτή την απόφαση, στους γάμους τους με ιθαγενείς γυναίκες και στις οικογένειές τους – δύο γενιές αιθιοπικής και ελληνικής καταγωγής που έζησαν στο Ντέμπι Ντόλο της Αιθιοπίας. Η ιστορία χωρίζεται σε περισσότερα μέρη, όταν η αλλαγή του καθεστώτος στη χώρα ανάγκασε πολλά μέλη της οικογένειας να μεταναστεύσουν στην Ελλάδα και όχι μόνο.
Όταν ξεκίνησε το πρόγραμμα καλλιτεχνικής φιλοξενίας, είχα ένα ξεκάθαρο πρόγραμμα στο μυαλό μου. Επισκέφτηκα διάφορα μέλη της οικογένειάς μου, τους έκανα ερωτήσεις και κινηματογράφησα ή/και ηχογράφησα όσα είχαν να μου πουν. Επίσης, έριξα μια ματιά στα αρχεία τους, που περιλάμβαναν φωτογραφίες και βίντεο, και ζήτησα την άδειά τους να χρησιμοποιήσω το υλικό που ήταν σχετικό με τις ιστορίες τις οποίες είχαν μοιραστεί μαζί μου ή που απλώς είχε τραβήξει την προσοχή μου. Παρουσίασα κάποιες από τις πληροφορίες και το υλικό που είχα συγκεντρώσει στους ανθρώπους από τους οποίους πήρα συνέντευξη στη συνέχεια, για να προωθήσω την έρευνά μου.
Προς το τέλος του προγράμματος καλλιτεχνικής φιλοξενίας, περιεργάστηκα το υλικό που είχα συλλέξει –βίντεο, ηχογραφήσεις, φωτογραφίες– και το χώρισα σε φακέλους, ο καθένας από τους οποίους ήταν αφιερωμένος σε ένα μέλος της οικογένειας. Δημιούργησα διάφορα σενάρια, βασισμένα σε μια θεματική ή μια ομάδα ανθρώπων, όπως για παράδειγμα «η οικογένεια του Αλέκου Χαρμάνη», «κοινωνικοπολιτικά αίτια της μετανάστευσης», «η ζωή μιας ελληνο-αιθιοπικής οικογένειας στην Αιθιοπία» και άλλα. Σε αυτό το πρώτο μέρος της έρευνάς μου, κατέληξα να επικεντρωθώ στην Ειρήνη και την Ελπίδα, τις αδελφές του πατέρα μου, οι οποίες στα ογδόντα τους θυμούνται τη ζωή που άφησαν πίσω τους. Οι αναμνήσεις τους συνθέτουν ένα ταξίδι ενηλικίωσης υπό δυσμενείς συνθήκες, σε μια πολιτικά τεταμένη Αιθιοπία. Ένιωσα ότι οι εμπειρίες τους όσον αφορά την ταυτότητα και τη μετανάστευση είχαν κοινά σημεία με τις δικές μου εμπειρίες, ως μετανάστρια στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Κατά τη διάρκεια του προγράμματος, ήρθα σε επαφή με τους υπόλοιπους φιλοξενούμενους καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες, καθώς και με άλλους ανθρώπους που γνώρισα μέσω του Onassis AiR. Συναντηθήκαμε για να δημιουργήσουμε και για να ανταλλάξουμε ιδέες για την καθημερινότητά μας, χτίζοντας επαγγελματικές και προσωπικές σχέσεις που διατηρούμε ακόμη.
