Θοδωρής Προδρομίδης: «Προς την Τράπεζα του Μέλλοντος», 2013

"Το έργο «Προς την Τράπεζα του Μέλλοντος» παρατηρεί και πραγματεύεται δυο εννοιολογικούς άξονες.

Ο πρώτος άξονας πηγάζει από την ανάλυση του Αριστοτέλη στο πρώτο βιβλίο των Ηθικών, τη Νικομάχεια, έργο στο οποίο θέτει το πρόβλημα ενός ορισμού του «έργου του ανθρώπου». Όπως σχολιάζει ο Ιταλός φιλόσοφος Giorgio Agamben: «σκοπός αυτού του ορισμού είναι ο προσδιορισμός του υπέρτατου αγαθού ως αντικειμένου της πολιτικής επιστήμης, σε σχέση με την οποία η πραγματεία για την ηθική αποτελεί ένα είδος εισαγωγής. Αυτό το υπέρτατο αγαθό είναι η ευτυχία».

Στο έργο του ο Καβάφης πραγματεύεται, όπως μπορεί κάποιος να εντοπίσει, τη σχέση ανάμεσα στην ηθική και την αισθητική λειτουργία του ανθρώπου και, κυρίως, του δημιουργού.

Με τον ίδιο τρόπο που ο Αριστοτέλης ορίζει το έργο του ανθρώπου ως αέναη κίνηση υπό τη μορφή κάποιας ζωής που ενεργοποιείται με τη λειτουργία του Λόγου, ο Καβάφης μεταθέτει τη ζωή, κάποια ζωή έστω, στη σφαίρα της Ιστορίας, μιας ιστορίας της πράξης, μιας πράξης πέραν του απλού ζην. Ο Καβάφης, με έναν τρόπο ουσιαστικά μοντέρνο, με τη νεωτερικότητα να διαφαίνεται καθαρά στη μορφή του έργου του, περιγράφει - και μεταφέρει στη σφαίρα της αισθητικής, δράσεις και γεγονότα βγαλμένα τόσο από την Ιστορία όσο και από την καθημερινότητα, και τις ανάγει σε φόρμες που, ενώ από μια σκοπιά εδράζονται στο απλό, δονούνται από κάτι πολύ υψηλό.

Σε αυτό ακριβώς το σημείο, το έργο «Προς την Τράπεζα του Μέλλοντος» εστιάζει στον δεύτερο άξονα, την έννοια της ιστορικότητας, δηλαδή την ιδιαίτερη θέση και χρήση της Ιστορίας, στο έργο του Καβάφη. Ο ποιητής αφηγείται συχνά μέσα από τα γραπτά του έναν άνθρωπο ιστορικά τοποθετημένο είτε στους αρχαίους (κλασικούς, ελληνιστικούς...) είτε στους σύγχρονους καιρούς.

Αυτό που πάντα ελλοχεύει και δίνει στο έργο του τη δύναμη που το χαρακτηρίζει, είναι ότι οι ιστορικές στιγμές που συναντά κανείς στα ποιήματα του Καβάφη είναι στιγμές που, συνήθως, ανατρέπουν κατεστημένα πολιτικά και κοινωνικά σύνολα. Και, ενώ η αφήγηση περιστρέφεται γύρω από κάτι απτό και καθημερινό, η ιστορική τοποθέτηση είναι πάντα καίρια τόσο για τη σημειολογία όσο και για τη βιωματική εμπειρία του ποιήματος.

Το παραπάνω στοιχείο, δηλαδή η μετατιθέμενη ιστορικότητα της φόρμας, όπου το αχρονικό σημείο έρχεται σε σύγκρουση με το ιστορικό, είναι αυτό που μετατρέπει το έργο του Καβάφη σε σταθμό της νεωτερικότητας στη σύγχρονη ποίηση."

—Θοδωρής Προδρομίδης

Διάρκεια: 7 λεπτά & 38 δευτερόλεπτα