Χτίστες, νοικοκυρές και η οικοδόμηση της σύγχρονης Αθήνας | Προβολές της ταινίας

Η ταινία των Τάσου Λάγγη και Γιάννη Γαϊτανίδη «Χτίστες, νοικοκυρές και η οικοδόμηση της σύγχρονης Αθήνας» επιστρέφει στην πόλη της, την Αθήνα. Μετά την πρεμιέρα της στο Επίσημο Διαγωνιστικό Τμήμα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας «Νύχτες Πρεμιέρας» τον Σεπτέμβριο του 2021 και τη συμμετοχή της στο διαγωνιστικό τμήμα των βραβείων ΙΡΙΣ, οι «χτίστες και νοικοκυρές» της Αθήνας μεταφέρθηκαν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού κερδίζοντας το βραβείο Καλύτερης Ταινίας στο Cinema Urbana – Architecture Film Festival Brasilia στη Βραζιλία τον Αύγουστο του 2022.

«Η ταινία των Τάσου Λάγγη και Γιάννη Γαϊτανίδη ιχνηλατεί τη «μηχανή» στην καρδιά της σύγχρονης πόλης. Μέσα από τις ιστορίες των χτιστών και των νοικοκυρών της μεταπολεμικής Αθήνας, αποτυπώνεται ένας αυτοσχέδιος κοινωνικός μηχανισμός επιβίωσης και αστικής εξέλιξης που παρά τα θεσμικά εμπόδια εκφράστηκε και αποκρυσταλλώθηκε μέσα από την ανοικοδόμηση της Αθήνας του μοντερνισμού. Οι εσωτερικοί μετανάστες και οι λαϊκοί άνθρωποι της αντιπαροχής ανέπτυξαν τη δική τους οικιστική και αρχιτεκτονική τεχνολογία, και με καύσιμο και πρώτη ύλη την επιθυμία τους για ανάπτυξη και αστικοποίηση, αποδόμησαν το παλιό και κατασκεύασαν με τα μέσα που είχαν όχι μόνο ένα καλύτερο βιοτικό επίπεδο για τις κοινότητές τους, αλλά και μια πιο δημοκρατική πόλη για όλους. Έτσι μεταμόρφωσαν τις ζωές τους αλλά και το περιβάλλον τους, αυτό που σήμερα αποκαλούμε σύγχρονη Αθήνα. Αυτό που η έρευνα του Δοξιάδη αντιμετωπίζει στην μακρο-κλίμακα της μάζας, η ταινία το ερευνά στην μικρο-κλιμακα των ανθρώπων. Είναι τελικά η επιδίωξη της ευτυχίας αυτό που «χτίζει» τις πόλεις μας; Και τι συμβαίνει όταν οι μηχανισμοί συλλογής και επεξεργασίας πληροφορίας χρησιμοποιούνται όχι με στόχο την βελτίωση της ζωής στην πόλη, αλλά την δεδομενοποίησή της; Αν η πόλη στην οποία ζούμε είναι χτισμένη από τσιμέντο και την ανθρώπινη μικροϊστορία του ατομιστικού συλλογικού, με τι θα μοιάζει μια πόλη φτιαγμένη από δεδομένα και πληροφοριακούς μηχανισμούς του αποκλεισμού;»

Ποιοι «γκρέμισαν» τα νεοκλασικά και γιατί γέμισαν το λεκανοπέδιο με πολυκατοικίες; Πώς έμαθαν και ανέπτυξαν την τέχνη τους, από πού προέρχονται, ποιες τεχνικές και γνώσεις είχαν μαζί τους; Πώς τροποποίησαν τα εργαλεία τους για να ικανοποιήσουν τις νέες ανάγκες που αναδύονταν; Πώς επικοινωνούσαν και διαπραγματεύονταν με τους μορφωμένους αρχιτέκτονες; Τι ζητούσαν οι γυναίκες τους; Με άλλα λόγια, ποια ήταν η ιστορία της συνάντησής τους με το «σχέδιο του μοντερνισμού»;

Όσο παραμένουν αόρατοι αυτοί και αυτές οι «συν-δημιουργοί», η ιστορία της σύγχρονης Αθήνας εξακολουθεί να είναι ελλιπής, αν όχι και βαθιά παραπλανητική.

Το ντοκιμαντέρ είναι βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο της Ιωάννας Θεοχαροπούλου, το οποίο κυκλοφόρησε το 2022 σε νέα έκδοση από το Ίδρυμα Ωνάση.