Plásmata II: Ioannina

Μετά την Αθήνα και το Πεδίον του Άρεως, όπου τα Plásmata καθήλωσαν το αθηναϊκό κοινό, προσελκύοντας περισσότερους από 400.000 επισκέπτες, τον Ιούνιο του 2023 ταξιδεύουν στην περιφέρεια και στην ιστορική πόλη των Ιωαννίνων.

Τα Plásmata ΙΙ: Ioannina δεν είναι μία ακόμη έκθεση ψηφιακής τέχνης, αλλά μια συνολική εμπειρία η οποία «μιλά» για το ψηφιακό μέσα από εγκαταστάσεις, εκδηλώσεις και οργανικές τοποθετήσεις εικαστικών έργων που δίνουν έμφαση στο σώμα, τη διάδραση και την εμβύθιση. Στα Γιάννενα ακολουθούμε νέες διαδρομές και συμβιώσεις στο όριο της πόλης και της λίμνης Παμβώτιδας. Θέτουμε υπερτοπικά ζητήματα μέσα από την τοπική έκφραση, μαθαίνουμε από τα οικοσυστήματα, μεταμορφωνόμαστε και μεταμορφώνουμε, βρίσκουμε χρόνο να δούμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας αμφισβητώντας τα όρια φύσης, τεχνολογίας και πολιτισμού.

Τα Plásmata ΙΙ: Ioannina μάς καλούν να περιπλανηθούμε σε 29 διαφορετικούς σταθμούς στην πόλη. Μας προσκαλούν να περπατήσουμε σε μια διαδρομή κατά μήκος της μεθορίου του Κάστρου και της λίμνης, όπου κυριαρχούν τα 19 έργα της έκθεσης, αλλά και οι ιστορίες που χαρακτηρίζουν 10 ξεχωριστά, κάποιες φορές μυστικά, τοπόσημα των Ιωαννίνων. Τα 29 σημεία της διαδρομής βρίσκονται σε αδιαχώριστη συνάφεια με το περιβάλλον της πόλης, και είναι η αφορμή για να ανακαλύψουμε ορισμένες ορατές ή απόκρυφες λεπτομέρειες, προϋπάρχοντα στοιχεία, σχισμές, αστικές μυθοπλασίες και μη ανθρώπινους οργανισμούς που συνδιαλέγονται με τα έργα, τα Γιάννενα και, προπάντων, με εμάς τους ίδιους και το μέλλον μας.

Από τις 16 Ιουνίου έως τις 9 Ιουλίου, τα Plásmata II: Ioannina περιλαμβάνουν μια μεγάλη έκθεση ψηφιακών έργων από Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες στην παραλίμνια διαδρομή της πόλης, συναυλίες και dj-sets, εργαστήρια, συζητήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, ξεναγήσεις αλλά και το Movement Radio, τον 24ωρο διαδικτυακό ραδιοφωνικό σταθμό της Στέγης, που δημιουργεί ένα πρόγραμμα βαθιά τοπικό, κι όμως ουσιαστικά παγκόσμιο. Στα Γιάννενα, τα Plásmata προτείνουν νέες διαδρομές και συμβιώσεις στο όριο της πόλης και της λίμνης Παμβώτιδας, επεκτείνοντας τον διάλογο ανάμεσα στο υλικό και το άυλο, το κέντρο και την περιφέρεια, το παρελθόν και το μέλλον. Τα Plásmata μάς καλούν όχι μόνο να δούμε τα έργα της έκθεσης, αλλά και να σταματήσουμε στα 29 σημεία της διαδρομής της, να ανακαλύψουμε τα φυσικά αντικείμενα και τα γλυπτά που ήδη υπάρχουν εκεί, να παρατηρήσουμε για λίγο την πόλη μας και, τελικά, τον ίδιο μας τον εαυτό, να αναζητήσουμε τις καταβολές μας και να ονειρευτούμε το μέλλον μας.

Τα 19 έργα τέχνης από Έλληνες και διεθνείς καλλιτέχνες, τα περισσότερα σε νέες αναθέσεις, εξερευνούν την έλευση και την εξαφάνιση του ψηφιακού μέσα σε μια νέα υλικότητα που διαχέεται στα σώματα, στη φύση, ακόμη και στις σκέψεις, στα τραγούδια και στα όνειρά μας. Έργα που αφουγκράζονται τον παλμό της πόλης των Ιωαννίνων και μας συστήνουν νέα Plásmata, σε μια διαδρομή που αναπτύσσεται γύρω από τη μαγική λίμνη Παμβώτιδα. Εκεί παρελαύνουν φέτος φιγούρες που μεταμορφώνονται μπροστά στα έκπληκτα μάτια μας, μανιτάρια που μεταβάλλονται μέρα με τη μέρα, γλυπτά που αλλάζουν χρώματα, τραγουδούν με ανθρώπινες ή μη φωνές, μας μυούν στη γιαννιώτικη αργυροχοΐα και κεντητική, αναζητώντας τους τρόπους με τους οποίους η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να διασώσει την παράδοση. Υβριδικά πλάσματα μιλούν τις γλώσσες που συνθέτουν το παλίμψηστο της πόλης μας, αποκαλύπτουν τη μαντεία του νερού ως μέσο χειραφέτησης για τις φωνές που δεν μπορούν να ακουστούν και υλικοποιούν τις τοπικές παραδόσεις και τα έθιμα. Ολάνθιστα δάση μέσα σε terrarium, ζώα που έχουν εκλείψει αλλά επανέρχονται ψηφιακά στη ζωή, συνθετικές μέδουσες βγαλμένες μέσα από αλγοριθμικά όνειρα και ένα σώμα από τις γυναίκες που χάθηκαν στη λίμνη αλλά είναι πάντα εκεί, μας καλούν να χαθούμε στις δυνάμεις της φύσης, που είναι προαιώνιες, δυνατές, ακατάλυτες.

Τα πτηνά της λίμνης και το Μιτσικέλι παρουσιάζονται μέσα από τα μάτια της τεχνητής νοημοσύνης, οι πολυφωνικοί θρήνοι της Ηπείρου γίνονται –με αλγοριθμική επεξεργασία– η βάση για όλα τα τραγούδια μας, ενώ μια σημαία από φλόγες στο όριο της λίμνης μας μιλά για το θέμα της κλιματικής δικαιοσύνης ως κάτι τοπικό και ταυτόχρονα παγκόσμιο. Τα καταφύγια κάτω από το κάστρο ανοίγουν για να βυθιστούμε σε ένα λουτρό από ήχους και εικόνες από την πόλη και από τον βυθό της λίμνης. Μια μέδουσα με ψηφιακό κεφάλι μας καλεί να αναρωτηθούμε για το θέμα της γυναικοκτονίας, ενώ μια σειρά από πήλινα σκεύη σε ανθρώπινο μέγεθος θέτουν ερωτήματα για τα όρια του σώματος, την ευθραυστότητα αλλά και τη δύναμη της συνύπαρξης.

Οι καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες που συμμετέχουν: Μαρία Βαρελά, Νικομάχη Καρακωστάνογλου, Κατερίνα Κομιανού, Μαρία Λουίζου, Αφροδίτη Παναγιωτάκου & Μανώλης Μανουσάκης, Μαλβίνα Παναγιωτίδη, Πάνος Σκλαβενίτης, Στεφανία Στρούζα, Θεόκλητος Τριανταφυλλίδης, Entangled Others, Matthias Fritsch, John Gerrard, Alexandra Daisy Ginsberg, Christian Mio Loclair, Maenads, Matthew Niederhauser & Marc Da Costa, slow immediate, Universal Everything, WordMord.

Τα Γιάννενα, η ιστορική πόλη των γραμμάτων, των ευεργετών και των τεχνών –«η πρώτη στ’ άρματα, στα γρόσια και τα γράμματα»–, με σχεδόν ριζωματική πολιτική, γλωσσική και θρησκευτική ιστορία, είναι ένας τόπος συνδεδεμένος με τη λίμνη και την πέτρα: μια πόλη που εκτείνεται στον χρόνο και τον χώρο μέσα από διαφορετικά δίκτυα εθνικών ευεργετών, δίκτυα που προήγαγαν την καινοτομία και την ελεύθερη διακίνηση της γνώσης, δίκτυα διαφορετικών θρησκευτικών αντιλήψεων και δίκτυα ανθρώπων που ξεπερνούσαν τον αστικό ιστό της πόλης, αγκαλιάζοντας τα Βαλκάνια και την Ευρώπη.

Τα Γιάννενα υπήρξαν ανέκαθεν ένας υπερτοπικός ιστός: αυτό το τόσο ξεχωριστό γιαννιώτικο δίκτυο που αναπτύχθηκε γύρω από τη λίμνη γίνεται ο καταλύτης στα Plásmata ΙΙ: Ioannina για να ξεκινήσουμε έναν νέο κύκλο διαλόγου για τον δημόσιο χώρο και να αναρωτηθούμε πάνω στη συνεχόμενη πρόκληση της –διαρκώς παρούσας– τεχνολογίας στη ζωή μας. Μας είναι τόσο οικεία ως καθημερινότητα και, ταυτόχρονα, τόσο ξένα και παράδοξα. Τι μπορεί να μας αποκαλύψει η μηχανική μάθηση για τις βαθύτερες δομές της παράδοσης, για τους θρήνους μας, τη χειροτεχνία, τους ίδιους μας τους μύθους;

Με τα Plásmata ΙΙ θέλουμε να μιλήσουμε για το ψηφιακό, όχι ως κάτι δομημένο σε απαστράπτουσες led οθόνες και κυκλώματα υπολογιστών, αλλά ως κάτι οργανικό που φυτρώνει μέσα στη λίμνη, που μοιάζει με τη βροχή η οποία δεν σταματάει ποτέ, που ενυπάρχει στα ξεχασμένα καταφύγια στην καρδιά του κάστρου των Ιωαννίνων, στην άλγη της Παμβώτιδας και στα πλατάνια της παραλίμνιας διαδρομής.

Τα Γιάννενα μας δίνουν τη δυνατότητα να αναπτύξουμε τη σκέψη μας σε τέσσερις διαστάσεις, να κοιτάξουμε τα βάθη και τις διαστρωματώσεις μιας πόλης που αναπτύσσεται σαν παλίμψηστο και που εκτείνεται μέσα από τις δράσεις και τις κινήσεις των ανθρώπων της πέρα από τον τωρινό χρόνο και τον πεπερασμένο τόπο.

Η τεχνητή νοημοσύνη, τα ψηφιακά δίκτυα και οι μαζικές συγκεντρώσεις δεδομένων δημιουργούν τη νέα μας καθημερινότητα, στην οποία η ώσμωση φυσικού και ψηφιακού συνιστά την πραγματικότητά μας. Καθώς η τεχνολογία σε όλες της τις εκφάνσεις αποκτά ηγεμονικό χαρακτήρα, σταδιακά εξαφανίζεται από το προσκήνιο, αφήνοντας μόνο ίχνη. Καθίσταται αόρατη και διαρκώς παρούσα. Διεκδικεί τον χρόνο και τον χώρο μας. Tα Plásmata II μάς καλούν να αναζητήσουμε τρόπους για να υπονομεύσουμε την ηγεμονικότητά της, μέσα από το συνηθισμένο, το οικείο και ταυτόχρονα ανοίκειο, μυθικό και υγρό. Αυτό που αναδύεται στον τόπο των Ιωαννίνων, ο λόγος για τον οποίο τα Plásmata IΙ βρίσκονται εδώ.

Το Σάββατο 17 Ιουνίου, τρία έργα της έκθεσης ενεργοποιούνται από τις και τους δημιουργούς τους, φιλοξενώντας μια σειρά από περφόρμανς στους χώρους των αντίστοιχων εικαστικών εγκαταστάσεων, αλλά και πέρα από αυτούς. Οι περφόρμανς αυτές αντλούν υλικό από την παράδοση και τον πολιτισμό των Ιωαννίνων και της Ηπείρου, φέρνοντας μαζί διαφορετικές χρονικότητες και τονίζοντας ζητήματα υπερτοπικά και σύγχρονα. Η πολυφωνία, το τραγούδι, η γλώσσα και η μεταμφίεση δίνουν μορφή σε αφηγήσεις και επιτελέσεις που αφορούν στην αναγνώριση, τη συνάντηση και τη συμπερίληψη διαφορετικών υποκειμένων και κόσμων.

Δημήτρη Παπαγεωργίου (Δήμαρχο Ιωαννιτών), Γιώργο Αρλέτο (Αντιδήμαρχο Έργων Δήμου Ιωαννιτών), Γιώργο Λώλη (Αντιδήμαρχο Τουρισμού Δήμου Ιωαννιτών), Αριστείδη Παππά (Αντιδήμαρχο Καθαριότητας Δήμου Ιωαννιτών), Γιώργο Σαούγκο (Υπεύθυνο Υπηρεσίας Πρασίνου Δήμου Ιωαννιτών), Κώστα Μίχο (Τεχνική Υπηρεσία Δήμου Ιωαννιτών), Ευάγγελο Ζιώγα (Υπεύθυνο Εργοταξίου Δήμου Ιωαννιτών), Χρήστο Παπαδόπουλο (Σύμβουλο Πολιτισμού στον Δήμο Ιωαννιτών), Βαρβάρα Παπαδοπούλου (Αναπληρώτρια Προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, Προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Άρτας), Χρήστο Τσακούμη (Τμηματάρχη Τμήματος Αρχαιοελληνικών Έργων και Μελετών της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων), Γιώργο Σμύρη, Άγγελο Παπαγεωργίου, Ξενοφώντα Μπίτσικα, Πολυξένη Μάντζιου, Κώστα Μπασάνο, Νίκο Παπαδημητρίου και Γεώργιο Γκωλέτση (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων), Μαρία Βλάχου (Διευθύντρια Τομέα Εκδηλώσεων του Πολιτιστικού Πολυχώρου «Δημ. Χατζής»), Καίτη Κοντογιάννη (Προϊσταμένη της Κτηματικής Υπηρεσίας Ιωαννιτών), Βασίλειο Κασκάνη (Προϊστάμενο της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Ηπείρου), Δημήτρη Κουνάβο (Τεχνικό Υπεύθυνο – Μηχανικό Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Ηπείρου), Βασίλη Κωστάκη (P2P Lab), Βαρβάρα Αγγέλη, Σίσσυ Θεοδοσίου, Γιώργο Λάρα, Στάθη Παπασταθόπουλο, Κλέαρχο Παπαστύλο, Βασίλη Πάτση, Στάθη Σιούτη, Κώστα Τζαβέλλα, Γιώργο Τσαντίκο, Νίκο Τσίνο, Αλέξη Χαρίση, Τρουφόκυκλος – Αναπτυξιακός Σύλλογος, Κωνσταντίνο Ντακαλέτση (Πρόεδρο των Εθελοντών Σαμαρειτών – Διασωστών Ερυθρού Σταυρού, Τμήμα Ιωαννίνων), Ένωση Ξενοδόχων Νομού Ιωαννίνων, Βασίλη Αλεξόπουλο (Διευθυντή Αρχείου της ΕΡΤ), Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, Μουσείο Αργυροτεχνίας ΠΙΟΠ, Ανδρέα Λαπούρτα (Προϊστάμενο Υπηρεσίας Μουσείων Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς), Καλλιρόη Φωτίου (Τοπική Διαχειρίστρια Μουσείου Αργυροτεχνίας), Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων, Δημοτικό Εθνογραφικό Μουσείο Ιωαννίνων, Κλεοπάτρα Εξάρχου (Προϊσταμένη Δημοτικού Μουσείου Ιωαννίνων), Εστιατόριο-Ταβέρνα ΗΒΗ, Εστιατόριο-Ταβέρνα Επίκαιρο