FFF5 | Trapped

Το Ίδρυμα Ωνάση υποστηρίζει σε βάθος χρόνου το Εθνικό Θέατρο. Πιο πρόσφατα, υπήρξε μέγας χορηγός για την πραγματοποίηση των παραστάσεων της καλλιτεχνικής περιόδου 2015-16, χορηγός εκπαιδευτικού προγράμματος της Ανωτέρας Δραματικής Σχολής του το 2017 (μετάκληση αναγνωρισμένων καθηγητών και εκπαιδευτών από Ακαδημίες και Πανεπιστήμια του εξωτερικού), ενώ για το 2018 το Ίδρυμα Ωνάση χορηγεί την εσωτερική ανακατασκευή του ισογείου του κτιρίου ΡΕΞ, στο οποίο θα μεταστεγαστεί μόνιμα η Παιδική και Εφηβική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου.

Τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στην Αθήνα, από τις 6 μέχρι τις 9 Νοεμβρίου του 1903, με αφορμή τη διαμάχη δημοτικιστών και «καθαρολόγων» για τη μετάφραση ή όχι των αρχαίων τραγωδιών, έμειναν γνωστά ως «Ορεστειακά». Η μετάφραση της Ορέστειας του Αισχύλου από τον Γεώργιο Σωτηριάδη είχε μόλις ανέβει στο Βασιλικό (σημερινό Εθνικό) Θέατρο. Ενοχλημένος, ο καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής, Γεώργιος Μιστριώτης, ξεσήκωσε τους φοιτητές του να κατεβούν σε διαδηλώσεις και να διοργανώσουν συλλαλητήρια, απαιτώντας από την κυβέρνηση του Δημήτριου Ράλλη νόμο που να υποχρεώνει τους σκηνοθέτες να ανεβάζουν τις τραγωδίες στην πρωτότυπη γλώσσα. Το αίτημα δεν έγινε δεκτό και ακολούθησαν συμπλοκές των φοιτητών με τον στρατό. Πυροβολισμοί για εκφοβισμό είχαν ως αποτέλεσμα τη δολοφονία κατ’ άλλους ενός, κατ’ άλλους δύο πολιτών, καθώς και τον τραυματισμό επτά άλλων. Το 1901 είχαν προηγηθεί και πάλι βίαιες ταραχές, γνωστές ως «Ευαγγελικά», με αφορμή απόπειρα μετάφρασης των Ευαγγελίων στη δημοτική.

Με τον όρο «Εθνικός Διχασμός» αναφέρονται τα γεγονότα που έλαβαν χώρα την περίοδο 1914-1917, με επίκεντρο τη διένεξη μεταξύ του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου και του βασιλιά Κωνσταντίνου Α’ αναφορικά με τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την επιλογή των συμμάχων της. Στο πλαίσιο μιας διαρκώς μεταβαλλόμενης κατάστασης στα Βαλκάνια, μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, αλλά και λόγω των στενών σχέσεων του Παλατιού με τον Γερμανό αυτοκράτορα (Κάιζερ), ο Κωνσταντίνος επιθυμούσε την ουδετερότητα, ενώ αντίθετα ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε σαφώς ταχθεί στο πλευρό της Αντάντ. Μια σειρά υποσχέσεων από τις αντιμαχόμενες ξένες δυνάμεις, αλλά και πολιτικών αποφάσεων, διεκδικήσεων, εκλογικών αναμετρήσεων και αιφνιδιαστικών κινήσεων, τόσο από τον Κωνσταντίνο όσο και από τον Βενιζέλο, είχαν ως αποτέλεσμα να διχαστούν οι Έλληνες σε δύο παρατάξεις, των φιλοβασιλικών και των βενιζελικών. Η διένεξη αυτή κατέληξε σε ξένες παρεμβάσεις και εμφύλια διαμάχη, που είχε ολέθρια αποτελέσματα για τη χώρα. Η Ισιδώρα Ντάνκαν επισκέφθηκε για δεύτερη φορά την Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 1915, την περίοδο που η Γερμανία πρότεινε στην Ελλάδα ντε φάκτο ουδετερότητα με ανταλλάγματα. Η Ντάνκαν υποστήριξε ένθερμα τον προσωπικό της φίλο, Ελευθέριο Βενιζέλο, πιστεύοντας ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να ταχθεί στο πλευρό της Αντάντ.

Το Κτίριο Τσίλλερ του Εθνικού Θεάτρου χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, για να στεγάσει το Βασιλικό Θέατρο. Αρχιτέκτονας ήταν ο Ερνστ Τσίλλερ, ένας από τους πιο εξέχοντες και επιδραστικούς αρχιτέκτονες του Νεοκλασικισμού (ο ίδιος ολοκλήρωσε την Ακαδημία Αθηνών και σχεδίασε επίσης την οικία Σλήμαν, καθώς και πολλά άλλα γνωστά νεοκλασικά κτίρια). Η αίθουσα της Κεντρικής Σκηνής, χωρίς να είναι υπέρμετρα πολυτελής, αντανακλά την εκλεπτυσμένη αισθητική του Τσίλλερ. Το κτίριο εγκαινιάστηκε το 1901, δηλαδή μόλις δύο χρόνια πριν από τα «Ορεστειακά», κατά τη διάρκεια των οποίων κινδύνεψε να καεί. Λόγω χρεοκοπίας, έκλεισε το 1908. Παρέμεινε κλειστό για πολλά χρόνια και άνοιξε μόνο το 1922, για να φιλοξενήσει πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία – κατόπιν έκλεισε πάλι. Ανακαινίστηκε το 1932 και ξανάνοιξε πλέον ως Εθνικό Θέατρο.