Coup Fatal

Ο Σερζ Κακούτζι ονειρευόταν από παιδί να γίνει τραγουδιστής της όπερας. Μετά από βραβεύσεις σε διαγωνισμούς στη χώρα του και στη Ζιμπάμπουε, το εισιτήριο για την Ευρώπη τού το έδωσε η συμμετοχή του στο έργο “The Dialogue Series: Dinozord III” του Faustin Linyekula, στο οποίο τραγουδούσε άριες του Μότσαρτ. Το ελληνικό κοινό τον γνώρισε στην παράσταση "pitié!" του Αλαίν Πλατέλ, βασισμένη στα «Κατά Ματθαίον Πάθη» του J.S. Bach – την ενορχήστρωση και σε εκείνη την παράσταση είχε κάνει ο Φαμπρίτσιο Κασσόλ.

Η αρχική ιδέα γι’ αυτή την παράσταση ήταν του Σερζ Κακούτζι και του Paul Kerstens, συντονιστή του Project Afrika του KVS, ενός από τα πιο σημαντικά, ανοιχτά σε διεθνείς φωνές και δημιουργικά θέατρα των Βρυξελλών. Από το 2009, το KVS μαζί με άλλους ευρωπαϊκούς θεσμούς και με εταίρους διάφορες ομάδες και οργανισμούς από την Αφρική υλοποιούν ένα μεγάλο πρότζεκτ για την ενίσχυση των παραστατικών τεχνών στην Αφρική.

Η παράσταση προετοιμαζόταν στην Αφρική από το 2010 μέχρι το 2012. Όταν το πρότζεκτ είχε φτάσει σε αρκετά προχωρημένο στάδιο, ο Πλατέλ έμαθε γι’ αυτό από τον Κασσόλ και τη δραματουργό Hildegard De Vuyst. Τότε αποφάσισε να εμπλακεί κι αυτός πιο ενεργά. Το KVS και η ομάδα les ballets C de la B ανέλαβαν την ευθύνη της παραγωγής και μια νέα φάση της δημιουργίας της παράστασης ξεκίνησε.

Στη χώρα μας γνωρίζουμε λίγα πράγματα για τις τέχνες και τον πολιτισμό του Κονγκό. Μπορεί ο πόλεμος να μαστίζει τη χώρα, ωστόσο σημαντικοί μουσικοί και εικαστικοί καλλιτέχνες που αναδείχθηκαν διεθνώς ζουν και δημιουργούν εκεί, όπως ο μουσικός Fally Ipupa, ο γλύπτης Alfred Liyolo και οι ζωγράφοι Lema Kusa και Claudy Khan.

Η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό είναι ένα κράτος στην Κεντρική Αφρική. Είναι η 11η μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο, καταλαμβάνοντας έκταση μεγαλύτερη από τη μισή Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι ονομασίες που είχε στο παρελθόν ήταν κατά σειρά: Ελεύθερη Πολιτεία του Κονγκό και Βελγικό Κονγκό (την εποχή της αποικιοκρατίας, έως το 1960), Δημοκρατία του Κονγκό ή Κονγκό-Λεοπολντβίλ (1960-71) και Ζαΐρ (1971-97). Αναφέρεται επίσης ως Κονγκό-Κινσάσα (από την πρωτεύουσά της), για να διακρίνεται από τη γειτονική Δημοκρατία του Κονγκό, που είναι μικρότερη σε έκταση, πρώην γαλλική αποικία, γνωστή κατ’ αντιστοιχία ως Κονγκό-Μπραζαβίλ.

Το Κονγκό είναι από τις χώρες της Αφρικής με μεγάλο φυσικό πλούτο, που έγινε αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους Ευρωπαίους κατακτητές και αποικιοκράτες (διαμάντια, καουτσούκ κ.ά.). Από το 1885 μέχρι το 1960 ήταν αποικία του Βελγίου. Απελευθερώθηκε, στο πλαίσιο της αποαποικιοποίησης, και ο πρώτος ηγέτης του ανεξάρτητου κράτους ήταν ο παναφρικανιστής Patrice Lumumba, ο οποίος όμως δολοφονήθηκε πολύ σύντομα. Το 1971, το κράτος μετονομάστηκε σε Ζαΐρ, υπό τη διακυβέρνηση του δικτάτορα Joseph Mobutu, διαβόητου για τη διαφθορά και τη διάλυση της χώρας για προσωπικό του όφελος.
Το 1998, μετά την πτώση του Μπομπούτου, άρχισε ένας σκληρός εμφύλιος πόλεμος, γνωστός ως Δεύτερος Πόλεμος του Κονγκό. Αναφέρεται και ως Αφρικανικός Παγκόσμιος Πόλεμος, γιατί ενεπλάκησαν σε αυτόν 9 αφρικανικά κράτη. Ό,τι είχε απομείνει όρθιο καταστράφηκε. Αυτός ο πόλεμος έρχεται δεύτερος σε ανθρώπινες απώλειες μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αφού από το 1998 μέχρι σήμερα έχουν χάσει τη ζωή τους 5,5 εκατομμύρια άνθρωποι. Μεγάλο ποσοστό των απωλειών είναι τα θύματα από μολυσματικές ασθένειες και πείνα. Παρότι το 2003 υπογράφηκε συνθήκη ειρήνης, ο πόλεμος συνεχίζεται στο ανατολικό τμήμα της χώρας, όπου δρουν ανεξέλεγκτα δεκάδες ένοπλες οργανώσεις. Δουλεμπόριο, εξαναγκασμός παιδιών σε εργασία ή σε στράτευση, αυθαιρεσίες στρατιωτών και αστυνομικών, βιασμοί γυναικών και ομαδικές εκτελέσεις είναι ορισμένα από όσα τραγικά συμβαίνουν σε αυτή την περιοχή του κόσμου.

Χάρη στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, το Φεβρουάριο του 2013 γνωρίσαμε έναν από τους πιο ιδιαίτερους καλλιτέχνες της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, τον χορογράφο και χορευτή Φαουσταίν Λινυεκουλά. Εκτός του ότι είναι ένας από τους πιο διακεκριμένους χορογράφους και ερμηνευτές στη διεθνή σκηνή του σύγχρονου χορού, ο Λινυεκουλά έχει επίσης έντονη κοινωνική δράση. Το 2006 ίδρυσε στο Κισαγκάνι –όπου ζει, όταν δεν περιοδεύει– μια μικρή ανεξάρτητη δομή για την έρευνα στις παραστατικές τέχνες και τον οπτικοακουστικό πολιτισμό, τα Studios Kabako. Τα Kabako είναι μια όαση πολιτισμού χωρίς προηγούμενο σε άλλη χώρα (αν εξαιρέσουμε το έργο της Lia Rodriguez στη Βραζιλία). Η δομή αυτή υποστηρίζει νέους καλλιτέχνες από το Κονγκό, διαθέτει χώρο για residencies καλλιτεχνών που φέρνουν την κοινότητα σε επαφή με τη σύγχρονη τέχνη, κάνει συμπαραγωγές έργων με μεγάλους ευρωπαϊκούς οργανισμούς, πραγματοποιεί φεστιβάλ που φέρνουν τους θεσμούς του Δυτικού κόσμου σε επαφή με την καλλιτεχνική παραγωγή του τόπου, ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να θέσει σε εφαρμογή φιλόδοξα σχέδια μεγάλων πολιτιστικών και κοινωνικών έργων βελτίωσης της ζωής των ανθρώπων της περιοχής, όπως είναι για παράδειγμα η αναζήτηση χρηματοδότησης για ένα εργοστάσιο καθαρισμού του νερού στη Λουμπούνγκα, μια περιοχή με τεράστιο πρόβλημα μόλυνσης των υδάτων. Πρόσφατα, τα Studios Kabako βραβεύτηκαν για το σύνολο του έργου τους, με το πρώτο βραβείο Curry Stone Design Prize 2014, το οποίο θα εξασφαλίσει πόρους για τη συνέχιση των έργων στη Λουμπούνγκα.

Μετά την παράσταση, συζήτηση του κοινού με τους συντελεστές

Παρασκευή 18 Δεκεμβρίου
Συντονισμός: Χριστιάνα Γαλανοπούλου, ιστορικός τέχνης, καλλιτεχνική διευθύντρια του MIRfestival