Αντιγόνη - Lonely planet

Η Λένα Κιτσοπούλου, απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης, γαλουχήθηκε στη σκηνή του «Αμόρε», ύστερα από πρόταση του σκηνοθέτη Γιάννη Χουβαρδά. Κατ' επιλογήν του ιδίου (όταν πλέον ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου), η Κιτσοπούλου έκανε το μεγάλο άλμα, το 2009, ως συγγραφέας και σκηνοθέτρια της «Μ.Α.Ι.Ρ.Ο.Υ.Λ.Α.Σ.», με πρωταγωνίστρια τη Μαρία Πρωτόπαππα. Ακολούθησε η τολμηρή ανάγνωσή της πάνω στο μυθιστόρημα «Χαίρε νύμφη» του Γρηγορίου Ξενόπουλου (Θέατρο Τέχνης, 2012), η αιχμηρή σάτιρα του «Αθανάσιου Διάκου» (Φεστιβάλ Αθηνών, 2012), καθώς και η αποδομητική ματιά της στο «Ματωμένο γάμο» του Λόρκα (Φεστιβάλ Αθηνών, 2014).

Τέσσερις παραστάσεις της Κιτσοπούλου –«Χαίρε νύμφη», «Ματωμένος γάμος», «Κοκκινοσκουφίτσα» και «Μια μέρα, όπως κάθε μέρα... Ή η ανουσιότητα του να ζεις»– έχουν παρουσιαστεί στο θέατρο Saint-Gervais της Γενεύης, ενώ η «Κοκκινοσκουφίτσα» έχει παρουσιαστεί και στο πλαίσιο του διεθνούς φεστιβάλ Chantiers d'Europe που διοργανώνεται από το Théâtre de la Ville. Το χειμώνα του 2016, υπέγραψε για το γερμανικό Theater Oberhausen μια «πειραγμένη» εκδοχή της ιψενικής «Έντα Γκάμπλερ».

Τον Οκτώβριο του 2016, η παράσταση "Antigone, Lonely Planet" –η πρώτη εκδοχή του έργου– ανέβηκε στο Olympic Tower της Νέας Υόρκης, στο πλαίσιο του τετραήμερου φεστιβάλ "Antigone Now" που διοργάνωσε το Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο της Νέας Υόρκης. Στην παράσταση, τέσσερις σκιέρ δίνουν μια διάλεξη με θέμα την ηρωίδα του Σοφοκλή, ταυτίζοντας τις δυσκολίες και τα ρίσκα της δουλειάς τους, τον τρόμο απέναντι στα φυσικά φαινόμενα και τις υπαρξιακές τους αγωνίες με τα πρόσωπα και τις ιστορίες της Αντιγόνης.

Ο Σοφοκλής παρουσίασε την «Αντιγόνη» πιθανότατα το 442 π.Χ., στα Μεγάλα Διονύσια. Σε ένα από τα αρτιότερα έργα της αρχαίας γραμματείας, το θέμα του οποίου έχει αντληθεί από το Θηβαϊκό κύκλο, εκθέτει την ανηλεή μάχη που ξεσπά ανάμεσα στους νόμους της ηθικής και της Πολιτείας, όταν η Αντιγόνη –κόρη του Οιδίποδα– αποφασίζει να παράσχει την πρέπουσα ταφή στον νεκρό αδελφό της, Πολυνείκη, παραβαίνοντας την εντολή του νέου βασιλιά της Θήβας, Κρέοντα.

Το «Αντιγόνη - Lonely planet» σηματοδοτεί τη δεύτερη μεγάλη συνεργασία της Λένας Κιτσοπούλου με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση. Την άνοιξη του 2014, παρουσίασε την ανατρεπτική εκδοχή της στο παραμύθι των αδελφών Γκριμ, «Κοκκινοσκουφίτσα - Το Πρώτο Αίμα», η οποία ήταν εμβαπτισμένη στο αμερικανικό σπλάτερ και στο ρεμπέτικο. Επίσης, το 2015 συμμετείχε στην πρωταγωνιστική ομάδα του «Βυσσινόκηπου», σε σκηνοθεσία του Νίκου Καραθάνου, που ανέβηκε στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης.

Μία ομάδα ανθρώπων, που θυμίζει Χορό αρχαίας τραγωδίας, μιλάει στο κοινό για την προσωπική τραγωδία του καθενός τους ξεχωριστά, αλλά και της ομαδικότητας, των συνόλων, και πόσο αυτή έχει άμεση σχέση με την ιστορία της Αντιγόνης. Με έναν γελοίο τρόπο, τα πρόσωπα του έργου ταυτίζουν το επάγγελμά τους και τις προσωπικές τους δυσκολίες με το έργο του Σοφοκλή. Αυτό, σε ένα πρώτο επίπεδο, κάνει το έργο κωμικό. Η τρέλα, όμως, του σύγχρονου ανθρώπου, ακόμα και η ιδέα του ότι η προσωπική του τραγωδία είναι μεγαλύτερη από οποιουδήποτε άλλου, ξεδιπλώνει τελικά, μπροστά στο κοινό, πρόσωπα πραγματικά τραγικά, είτε επειδή αυτοί οι συγκεκριμένοι άνθρωποι βιώνουν οι ίδιοι τραγικά τους εαυτούς τους, είτε τελικά επειδή ο καθένας από μας είναι έτσι κι αλλιώς ένα τραγικό πρόσωπο μέσα σε αυτή τη ζωή, μόνο και μόνο από την καθημερινή επαφή του με την ιδέα του θανάτου. Η μοναξιά του σύγχρονου ανθρώπου, όταν καλείται –όπως η Αντιγόνη– να πάρει μία σημαντική απόφαση, ο πόνος του όταν αναγκάζεται –όπως ο Κρέοντας– να αποκολληθεί από το παιδί του, τα διλήμματα του καθενός από μας, η χαμένη μας εφηβεία, οι φόβοι, η σχέση μας με τον Θεό, όλα όσα πιστεύουμε και όλα όσα δεν πιστεύουμε, μας μεταμορφώνουν πάνω στη σκηνή σε Κρέοντες, σε Αντιγόνες, σε Αίμονες και, κάποιες φορές, σε ένα ομοιογενές σύνολο, σε έναν «χορό» του πλανήτη μας, με κοινές φοβίες και αγωνίες. Το έργο προσπαθεί να μιλήσει για την αρχαία τραγωδία, και συγκεκριμένα για τον μύθο της Αντιγόνης, όπως στις τηλεοράσεις που όλοι μιλάνε για όλα, όλοι έχουν άποψη για όλα, όλοι είναι επηρμένοι, άσχετοι, τραγικοί και μόνοι. Ακόμα όμως και στο πιο ευτελές τηλεοπτικό ριάλιτι, νομίζω ότι τελικά αναγνωρίζεις ήρωες της αρχαίας τραγωδίας. Από τούτη την ευτελή πλευρά προσπαθεί αυτή η παράσταση, μέσα από μια διάλεξη ανθρώπων ομοιόμορφα ντυμένων, να παρουσιαστεί ως μια σημερινή αρχαία τραγωδία, ως δηλαδή μια μοναχικότητα των μονάδων, η οποία παλεύει μάταια να συγγενέψει με τον διπλανό, είτε ως έρωτας, είτε ως οικογένεια, είτε ως δημοκρατία, και τελικά, η μία μετά την άλλη, οι έννοιες αυτές καταρρίπτονται, επειδή προβάλλει και επικρατεί πάντα αυτό το τεράστιο Εγώ του καθενός, που δεν ανήκει πουθενά. Αυτή η μικρή κουκκίδα που είναι ο καθένας από μας μέσα στο σύμπαν, αυτός είναι ο μοναχικός μας πλανήτης. Ο εαυτός που όλοι κουβαλάμε σαν σταυρό. Αυτό, δηλαδή, που είναι η Αντιγόνη και ο Κρέοντας.
—Λένα Κιτσοπούλου