Onassis Radiophonics - Επεισόδιο 4

Επεισόδιο 4

Μπορούν οι ειδήσεις να αποτελέσουν πρώτη ύλη για ένα ραδιοφωνικό έργο; Την απάντηση δίνει το έργο «ΕΙΔΗΣΕΙΣ», που αποτελεί την «ανα-σύνταξη» των σημαντικότερων ειδήσεων της εβδομαδιαίας επικαιρότητας. Βυθισμένοι καθημερινά μέσα σε ένα συνονθύλευμα ειδήσεων, αλλά και fake news, πόσες από αυτές πραγματικά συγκρατούμε; Πόσο εύκολο είναι να εστιάσουμε την προσοχή μας; Οι λέξεις συνωστίζονται, συνθλίβονται και αφήνουν τελικά πίσω τους έναν θόρυβο. Αυτή την πορεία της πληροφορίας αποτυπώνει ο μηχανισμός του έργου «ΕΙΔΗΣΕΙΣ».

Δραματουργία: Νικόλας Χανακούλας
Στατιστική ανάλυση κειμένου και σχεδιασμός ήχου: Γαβριήλ Καμάρης
Ανάπτυξη αλγορίθμων σε περιβάλλον PureData: Φώτης Κοντομίχος
Οργάνωση-Εκτέλεση Παραγωγής: Delta Pi
Μια παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση

Η τέταρτη εκπομπή αφορά την εβδομάδα 23 του 2020 που ξεκινά τη Δευτέρα 1/6/2020 και κλείνει την Κυριακή 7/6/2020.

Εκφώνηση: Θάνος Τοκάκης

Χρησιμοποιήθηκαν αποσπάσματα από το βιβλίο «Η Παρακμή της Δύσης» του Oswald Spengler, μτφρ. Λευτέρης Αναγνώστου, εκδόσεις Τυπωθήτω, 2003.

Ραδιοφωνικό θεατρικό έργο για τρεις φωνές και ηλεκτρονική επεξεργασία

Με αφετηρία τον Πυγμαλίωνα από τις «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου, ο Νίκος Παλαμάρης και ο Ανδρέας Λεβισιανός παρουσιάζουν μια εκδοχή του μύθου εστιάζοντας στη σχέση του δημιουργού με το έργο του. Ο Πυγμαλίων παρουσιάζεται ως ένας καλλιτέχνης που συγκινείται από την ομορφιά του έργου του και εύχεται να ζωντανέψει, για να τον απαλλάξει από τη μοναξιά του. Ωστόσο, το δημιούργημά του, η Γαλάτεια, έχοντας δική της πλέον βούληση, αποφασίζει να αποδεσμευτεί από τον δημιουργό της. Η ερωτική προσμονή και οι προσδοκίες του Πυγμαλίωνα δεν ικανοποιούνται. Γίνεται μάρτυρας μιας χειραφέτησης αντίστοιχης με αυτήν του έργου που, φεύγοντας από τα χέρια του δημιουργού, διαγράφει τη δική του πορεία.

Συντελεστές
Μουσική Σύνθεση, Ηχητικός Σχεδιασμός, Προγραμματισμός, Ραδιοσκηνοθεσία: Νίκος Παλαμάρης, Ανδρέας Λεβισιανός

Κείμενα:
Οβίδιος, «Πυγμαλίων» από τις «Μεταμορφώσεις» (Κεφ. Χ, 245-297), μτφρ. Θεόδωρος Ι. Γιαννάτος, Αθήνα: Δίφρος, 1966
Δημήτρης Δημητριάδης, «Τέχνη» από το «Λήθη και άλλοι τέσσερις μονόλογοι», Αθήνα: Άγρα, 2000

Γαλάτεια: Μαρία Όλγα Αθηναίου
Πυγμαλίων: Μιλτιάδης Φιορέντζης
Αφήγηση: Μαίρη Μηνά

Επιμέλεια κειμένων, συντονισμός παραγωγής: Κατερίνα Τσεσμετζή
Ηχογράφηση: Studio 19st.

Δημιουργοί: Νίκος Παλαμάρης, Ανδρέας Λεβισιανός
Διάρκεια: 26 λεπτά

Η φόρμα του έργου βασίζεται στην εξέλιξη δύο παράλληλων ηχητικών γεγονότων: αφενός, της φωνής του Πυγμαλίωνα (Μιλτιάδης Φιορέντζης) να εκφράζει τη σκέψη του και τη στάση του απέναντι στην τέχνη και στον καλλιτεχνικό κόσμο και, αφετέρου, της φωνής της Γαλάτειας (Μαρία Όλγα Αθηναίου) να δημιουργείται μέσα από τη σύνθεση φωνηέντων, φωνημάτων, συλλαβών, λέξεων και, εν τέλει, ολοκληρωμένων προτάσεων. Τα δύο αυτά γεγονότα διακόπτονται από τη φωνή της αφηγήτριας (Μαίρη Μηνά), που εξιστορεί τον μύθο χρησιμοποιώντας αυτούσιο το κείμενο από τις «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου.

Ο λόγος του Πυγμαλίωνα είναι βασισμένος στο κείμενο του Δημήτρη Δημητριάδη «Τέχνη», από το έργο «Λήθη», το οποίο έχει υποστεί αλγοριθμική επεξεργασία (αλυσίδες Μαρκόφ δεύτερης τάξης). Ο αλγόριθμος χωρίζει το κείμενο σε τρίλεκτα (τριάδες λέξεων) δημιουργώντας έναν πίνακα πιθανοτήτων με βάση τη συχνότητα εμφάνισής τους. Το αποτέλεσμα είναι ένας λόγος φαινομενικά ασύντακτος και ακατανόητος, αλλά τόσο επαναληπτικός ώστε να δημιουργεί την αίσθηση μιας γλώσσας προσωπικής με συνέχεια και συνάφεια. Βρισκόμαστε μέσα στο μυαλό του Πυγμαλίωνα και ακούμε την ουσία της σκέψης του πριν να γίνει λόγος.

Η φωνή της Γαλάτειας δημιουργείται με τεχνικές ηλεκτρονικής σύνθεσης (FFT Analysis - Resynthesis, Formant Synthesis, Granulation, Time Stretching, Spectral Filtering). Ξεκινώντας από λευκό θόρυβο ως πρώτη ύλη και καταλήγοντας σε ανθρώπινη φωνή, παραλληλίζει τη δημιουργία του αγάλματος, από το ασμίλευτο φίλντισι σε ζωντανή γυναίκα. Ο θόρυβος φιλτράρεται με βάση τις ιδιοσυχνότητες της φωνής (formants). Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία συνθετικών υφών που θα μετατραπούν σταδιακά σε ανθρώπινα φωνήματα. Αυτά, με τη σειρά τους, θα σχηματίσουν συλλαβές, φράσεις και προτάσεις, μεταβαίνοντας από κάτι συνθετικό, ψηφιακό, απρόσωπο σε κάτι ανθρώπινο, αναλογικό, προσωποποιημένο. Η Γαλάτεια, όταν εν τέλει «ζωντανεύει» αποκτώντας φωνή, αντιγράφει τον λόγο του Πυγμαλίωνα. Σταδιακά αποκτά το δικό της, προσωπικό ύφος καταλήγοντας να είναι μια ξεχωριστή οντότητα. Ακολουθεί την πορεία κάθε έργου μετά τη δημιουργία – πέρα από τον δημιουργό.

Νίκος Παλαμάρης – Ανδρέας Λεβισιανός