Ozhopé Collective: Χίλιοι τρόποι να δεις το μονόξυλο κανό

Το έργο «Χίλιοι τρόποι να δεις το μονόξυλο κανό (από το Μαλάουι)» καθοδηγείται από την επιθυμία να αναδείξουμε τους υλικούς δεσμούς μεταξύ της λίμνης Μαλάουι και της Μεσογείου και να προβληματιστούμε σχετικά με αυτά τα δίκτυα, αλλά και δίχτυα, μέσω της αισθητικής. Πραγματοποιεί συμβολικά μια σπασμωδική αποδέσμευση από τα παγκόσμια καπιταλιστικά δίκτυα εκμετάλλευσης και απαλλοτρίωσης που συνδέουν τους δύο θαλάσσιους χώρους.

Το πρότζεκτ περιλάμβανε ταξίδια σε διάφορα μέρη κατά μήκος της μεσογειακής ακτής κοντά στην Αθήνα για να μιλήσουμε με ψαράδες και να συλλέξουμε πεταμένα αλιευτικά εργαλεία και άλλα θαλάσσια απορρίμματα. Στόχος ήταν η δημιουργία γλυπτικών αντικειμένων και κολλάζ με τη μορφή περγαμηνών εμπνευσμένων από τα υλικά και τις υφές του μονόξυλου κανό (ngalawa) του Μαλάουι. Οι επιφάνειες των γλυπτικών αντικειμένων και των κολλάζ περιέχουν υλικά όπως πλαστικό, τσίγκο, πίσσα και κουβέρτες που χρησιμοποιούν οι ψαράδες για να μπαλώσουν τα κανό.

Τα ταξίδια μας οδήγησαν στην Έδεμ, στον Πειραιά, στο Πέραμα, στη Ραφήνα και στο νησί της Σαντορίνης. Θα θέλαμε να είχαμε βαθύτερες συζητήσεις και περισσότερη αλληλεπίδραση με τους ψαράδες σε αυτά τα μέρη, ώστε να πραγματοποιηθούν ουσιαστικές ανταλλαγές. Καθώς δεν είχαμε τοπικό οδηγό να μας συνοδεύει, η επικοινωνία ήταν δύσκολη λόγω του φράγματος της γλώσσας. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της έρευνάς μας, δεν ήταν δύσκολο να παρατηρήσουμε ότι οι ψαράδες της Ελλάδας και εκείνοι του Μαλάουι χρησιμοποιούν παρόμοια υλικά – πλαστικά δοχεία, σχοινιά, διάφορα δίχτυα, φελλό. Τα υλικά που συγκεντρώσαμε στα διάφορα μέρη –δίχτυα, φελλοί, πλαστικά και ξύλινα πλωτά υλικά– μας ενέπνευσαν να παρουσιάσουμε αισθητικά το τελικό μας πρότζεκτ με τη μορφή μιας πλανητικής ψαραγοράς ή αλλιώς «m.art» (με την τελεία στη λέξη mart να τονίζει την καλλιτεχνική διάσταση της παρουσίασης της αγοράς). Συνεπώς, ήταν σημαντικό να επισκεφθούμε την ψαραγορά της Αθήνας, πράγμα που κάναμε χάρη στην Ακτίνα του 1927 Art Space, και να καταγράψουμε τους ήχους του χώρου.

Στην τελική εγκατάσταση το δίχτυ των ψαριών χρησιμοποιήθηκε ως φόντο για τα γλυπτά αντικείμενα ή ως πέπλο στα κολλάζ. Αντλώντας από την εικόνα ενός ψαριού πιασμένου σε δίχτυ, το δίχτυ αποτέλεσε κεντρική μεταφορά για την απεμπλοκή από τον καπιταλιστικό εξτρακτιβισμό που το έργο επεδίωκε να ενεργοποιήσει. Οι ψαράδες της λίμνης Μαλάουι και εκείνοι της Μεσογείου αντιμετωπίζουν παρόμοια κοινωνικά και οικολογικά προβλήματα, όπως η μείωση των ειδών λόγω της υπεραλίευσης και λόγω των κατεστραμμένων οικοσυστημάτων και η εξουδετέρωση των βιώσιμων παραδοσιακών αλιευτικών πρακτικών από τις εκμεταλλευτικές και μη βιώσιμες «σύγχρονες» αλιευτικές τεχνολογίες. Μπροστά στην καπιταλιστική απαλλοτρίωση, η ιστορία του ελληνικού καϊκιού θα μπορούσε να συγκριθεί με εκείνη του ngalawa της λίμνης Μαλάουι.

Η τελική παρουσίαση του πρότζεκτ στο Open Day #12 –η αγορά m.art– αποτελούνταν από γλυπτικά αντικείμενα σε τραπέζια, περγαμηνές στους τοίχους, μια προβολή βίντεο και μια επιλογή από βιβλία οικολογίας και ωκεανογραφίας από τη βιβλιοθήκη του Onassis AiR. Ο θεατής συναντούσε αυτά τα αντικείμενα όπως συναντά κανείς αντικείμενα σε μια αγορά, με την προτροπή να συνομιλήσει και να παζαρέψει μαζί μας.

Είμαστε ευγνώμονες σε όσους και όσες μας στήριξαν και μας βοήθησαν σε αυτή την εκδοχή του έργου, ιδιαίτερα στους ψαράδες της Ελλάδας.

Ελπίζουμε να συνεχίσουμε το πρότζεκτ και σε άλλους θαλάσσιους χώρους σε διάφορα μέρη του κόσμου.