Ερευνητικό ταξίδι στην Ινδονησία
Στο πλαίσιο του Intensive Month, που σχεδίασε ο Raed Yassin για τους συμμετέχοντες του προγράμματος Critical Practices το φθινόπωρο 2019, ταξιδέψαμε στην Γιογκιακάρτα της Ινδονησίας.
Στο ερευνητικό ταξίδι συμμετείχαν οι: Ash Bulayev, Μυρτώ Κατσιμίχα, Χρυσάνθη Κουμιανάκη, Μαρίνα Μήλιου-Θεοχαράκη, Νεφέλη Μυρωδιά, Inés Muñozcano, Πρόδρομος Τσινικόρης, Raed Yassin
Το να ταξιδεύουμε, τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά, είναι ένας τρόπος να ξανασκεφτούμε τις πρακτικές μας, τις συνήθειες και τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουμε και ζούμε μαζί με άλλους. Κατά τη διάρκεια του 10ήμερου ερευνητικού ταξιδιού μας στην Ινδονησία εμβαθύναμε στον κουλτούρα, στον πολιτισμό και στην παράδοση της Ιάβας καθώς και στην σύγχρονη εικαστική σκηνή της Γιογκιακάρτα μέσα από συναντήσεις με καλλιτέχνες, επιμελητικές και καλλιτεχνικές κολεκτίβες, μέσα από εργαστήρια με τοπικούς δημιουργούς και εξορμήσεις σε ιστορικά αξιοθέατα της γεωγραφικής περιοχής της Ιάβας.
Συνοδοιπόρος μας σε αυτό το ταξίδι ήταν η Elia Nurvista, εικαστικός και μέλος της κολεκτίβας Bakudapan-Food Study Group. Πέρα από τις συνηθισμένες περιπλανήσεις και τις τυχαίες ανακαλύψεις, επισκεφτήκαμε και συναντήσαμε την επιμελητική ομάδα της Biennale Jogja XV 2019, η οποία για την 5η της έκδοση διερεύνησε την έννοια της «περιφέρειας». Η γνωριμία μας με την τοπική καλλιτεχνική σκηνή ενισχύθηκε μέσα από την επίσκεψή μας στον χώρο IVAA (Indonesian Visual Art Archive), ένα αρχείο εικαστικών τεχνών που συστάθηκε πριν από 20 περίπου χρόνια με σκοπό τη συλλογή, την τεκμηρίωση και την υποστήριξη της έρευνας στην ιστορία των εικαστικών τεχνών στην Ινδονησία, καθώς και μέσα από τις συναντήσεις μας με καλλιτέχνες και κολεκτίβες: Ace House Collective, KUNCI Study Forum & Collective, lifepatch, LIR Space και το μακροχρόνιο site-specific πρότζεκτ 900mdpl, Ruang MES 56 και την αναδρομική τους έκθεση «We Go Where We Now», το εργαστήριο «Making Sambal» της κολεκτίβας Bakudapan-Food Study Group για τις γαστρονομικές παραδόσεις της Ινδονησίας, μεταξύ άλλων. Περιπλανηθήκαμε στους κήπους και στις συλλογές του Museum Ullen Sentalu, παρακολουθήσαμε μια παράσταση παραδοσιακού θεάτρου σκιών «Wayang Kulit», μάθαμε την τεχνική του μπατίκ, κάναμε ένα διήμερο εργαστήριο μουσικής γκαμελάν στο Σόλο, πήγαμε σε έναν παραδοσιακό γάμο και παρακολουθήσαμε μια παράσταση χορού του μπαλέτου Ramayana Ballet στον ναό του Πραμπανάν. Το Open Salon #3 μας βρήκε να βλέπουμε την ανατολή του ήλιου στον ναό του Μπορομπουντούρ, τον μεγαλύτερο βουδιστικό ναό στον κόσμο. Επισκεφτήκαμε το Gereja Ayam έναν «χώρο προσευχής» σε σχήμα ενός τεράστιου ξύλινου κοτόπουλου ή περιστεριού. Τέλος, εξερευνήσαμε τα συντρίμμια που άφησε πίσω του η καταστροφική έκρηξη του ηφαιστείου Μεράπι το 2010 και μπήκαμε στα απομεινάρια ενός πρώην χωριού στο Museum Omahku Memoriku, ένα μουσείο μνήμης που ξεκίνησαν οι ίδιοι οι κάτοικοι της περιοχής.
Φωτογραφία: Νεφέλη Μυρωδιά
«Ένας χώρος συλλογικής α-συμφωνίας φτιαγμένος από τις αλληλοσυσχετίσεις μεταξύ των ατομικών μας κινήσεων, οι οποίες όμως είναι αχώριστες από την κίνηση του συνόλου προς την πραγματικότητα της καθημερινότητας που υπάρχει μπροστά μας. Έτσι θα ήθελα να θυμάμαι αυτό το ταξίδι, μέσω των αισθήσεων. Αυτό που πάντα διακυβεύεται είναι ο χρόνος ή μάλλον έτσι μας φαίνεται. Ίσως η ολοκλήρωση πραγματοποιείται όταν ο ένας είναι σε θέση να αισθανθεί ότι είναι μέρος του άλλου.»
«Το backstage έχει περισσότερη σηµασία κ πιάνει πολύ περισσότερο χώρο από το µπροστά. / Μπορείς να αλλάζεις θέση όποτε θέλεις. / Οι µουσικοί φοράνε τα ίδια ρούχα. / Ίδιο πουκάµισο / άλλες φούστες κ µαντήλια στο κεφάλι. / Jasmines, αλλά η ενδυµασία αλλάζει ανάλογα µε την περιοχή. Οι τραγουδίστριες, τα ίδια ρούχα. / Πίνουν κ το τσαγάκι τους. / Έχει περισσότερη σηµασία πως είναι για εκείνους πάνω στη σκηνή κ όχι τόσο το θέαµα. Βλ. τα χρώµατα στις κούκλες είναι για τον οργανοπαίχτη... όχι τους θεατές.»
Φωτογραφία: Μαρίνα Μήλιου-Θεοχαράκη
«Πώς να αποκρυσταλλωθεί με λόγια μια εμπειρία τόσο απαλή, ρευστή, σχολαστική και ταυτόχρονα ευάλωτη, όπως η ίδια μας η ύπαρξη; Δύσκολα μπορεί να γίνει αντιληπτός ή να περιγραφεί ο τρόπος που βιώσαμε την Ινδονησία˙ μια ακατέργαστη, βαθιά ολιστική εμπειρία γεμάτη προκλήσεις και εναύσματα. Η οποιαδήποτε απόπειρα να αποδοθούν με λόγια αυτές οι 12 ημέρες μπορεί να υπονομεύσει την ίδια την εμπειρία. Η ιδέα του Raed Yassin με τον τίτλο «soft shell crab» μας δοκίμασε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο˙ μας εξέθεσε, αποδόμησε τον τρόπο σκέψης και τις αισθήσεις μας, σαν να ήταν φτιαγμένα από γυαλί, τα κόκκαλά μας θρυμματίστηκαν και ξαναφτιάχτηκαν με μια βάση πιο ειλικρινή, ευέλικτη και δυνατή απ’ ότι πριν. Καθώς φέρνω στο μυαλό μου τις εμπειρίες μας από την καλλιτεχνική σκηνή της Ινδονησίας, το μόνο που σκέφτομαι είναι έννοιες όπως: συλλογικότητα, ενδυνάμωση και υποστήριξη.»
Φωτογραφία: Νεφέλη Μυρωδιά
«Ήταν όμως και ο ζεστός και υγρός καιρός, τα μάνγκο και το ρύζι, το θέατρο σκιών, ο ήχος του γκάμελαν που μας περιέβαλλε –από ένα εργαστήριο που κάναμε, σε απίστευτα ρέιβ πάρτυ– ένας γάμος που σχεδόν αυτοπροσκληθήκαμε και αναπόφευκτα η εμπειρία του Gojek. Το Gojek είναι μια «υπερ-εφαρμογή» που βασίζεται στη λεγόμενη «οικονομία της πλατφόρμας» (παλιοί αμφιλεγόμενοι γνωστοί για τους περισσότερους από μας) και η οποία μας κατέκλυσε με τις αμέτρητες δυνατότητες και επιλογές της καθώς και την αποτελεσματικότητά της ως τελευταία λέξη της τεχνολογίας. Μας οδήγησε όμως και στο εξής ερώτημα: ποιοι επωφελούνται από την ψηφιακή επανάσταση;»
«Μας περίμενε το βράδυ, όταν οι οδηγοί μας έφεραν πίσω στον χώρο στάθμευσης με τα ανοιχτά τζιπ τους. Προηγουμένως, είχαμε περάσει ώρες να εξερευνούμε την περιοχή γύρω από το ηφαίστειο Μεράπι: το μουσείo συλλογικής μνήμης “Omakhu Memoriku” όπου παρουσιάζονται τα κατάλοιπα της καταστροφικής έκρηξης της 5ης Νοεμβρίου 2010, το οροπέδιο “Lava Merapi” που συνήθως προσφέρει μια απροσπέλαστη θέα του ηφαιστείου, αν και εκείνη τη μέρα είχε συννεφιά, καθώς και το νεόδμητο οχυρό “Kaliadem”, που υπόσχεται καταφύγιο σε περίπτωση κινδύνου. Ένας από τους συνεργάτες της μας ακολουθούσε παντού και μας τραβούσε φωτογραφίες, ένας άλλος τις τύπωνε και ένας τρίτος τις ετοίμαζε και τις παρέδιδε στα γκρουπ στο τέλος της διαδρομής τους. Στο τέλος αυτής της «αλυσίδας» ήταν αυτή, που της πουλούσε. Εξαιτίας της έκρηξης, πριν από εννέα χρόνια, έχασε το σπίτι της και έπρεπε να καταφύγει σε μια ασφαλέστερη περιοχή στη νότια Ινδονησία, όπου μένει μέχρι και σήμερα. Κάθε πρωί, επιστρέφει στο μέρος που άλλαξε τη ζωή της, προσπαθώντας να πείσει τους επισκέπτες να αγοράσουν τις αναμνηστικές τους φωτογραφίες. Το όνομά της είναι Nurul.»
