Vortex Temporum

Το "Vortex Temporum" (1995) είναι ένα μουσικό έργο για φλάουτο, κλαρινέτο, πιάνο, βιολί, βιόλα και βιολοντσέλο. H Αν Τερέζα Ντε Κέερσμακερ δουλεύει πάνω σε αυτό τα τελευταία οχτώ χρόνια.

Σε αυτή τη, δέκατη κατά σειρά, συνεργασία της με το διακεκριμένο στη σύγχρονη μουσική ensemble Ictus για πρώτη φορά ένας χορευτής των Rosas αντιστοιχεί σε έναν μουσικό των Ictus. Κάθε ζευγάρι διερευνά τις άπειρες δυνατότητες σύνδεσης της μουσικής με τα βήματα του χορού. Τα δύο σύνολα μοιράζονται την ίδια εμμονή με τη δίνη του χρόνου. Αυτή η χορογραφική έρευνα της ανάλυσης της μουσικής παρτιτούρας σε απλές σχέσεις μεταξύ μουσικών, ήχων και χορευτών ξεκίνησε στο έργο Cesena (2011). Στο "Vortex Temporum" διερευνάται ακόμα πιο συστηματικά η σχέση των στοιχείων της κάθε κίνησης με την κάθε νότα.

Ο Γκριζαί γράφει στις σημειώσεις του προγράμματος για το Vortex Temporum: «Για πολλά χρόνια ονειρευόμουν να καταφέρω να καταργήσω την ύλη προς όφελος της καθαρής διάρκειας. Το "Vortex Temporum" είναι κατά πάσα πιθανότητα η ιστορία ενός αρπίσματος μέσα στο χώρο και το χρόνο, πριν και πέρα από τα όρια του εύρους της ανθρώπινης ακοής. […]

Ορισμένες νότες του πιάνου είναι χορδισμένες κατά ένα τέταρτο του τόνου χαμηλότερα. Αυτή η επίθεση στον ιερό και όσιο χαρακτήρα του συγκερασμένου πιάνου επιτρέπει μια διαστρέβλωση του ηχοχρώματός του και, ταυτόχρονα, μια καλύτερη ενσωμάτωσή του στα μικροδιαστήματα που είναι απαραίτητα για το κομμάτι.

[Στο έργο] συνυπάρχουν τρία φάσματα: αρμονικές, «επιμηκυμένες» δυσαρμονικές και «συμπιεσμένες» δυσαρμονικές. Συνυπάρχουν επίσης τρεις διαφορετικοί χρόνοι: ο κανονικός, ο λίγο έως πολύ διογκωμένος και ο λίγο έως πολύ συμπιεσμένος... Αυτοί οι χρόνοι, που λειτουργούν ως αρχετυπικές ιδέες του κομματιού, αναπτύσσονται με αλληλουχία και περνούν από το ένα μέρος του έργου στο άλλο σε συγκεκριμένες χρονικές σταθερές, τόσο διαφορετικές μεταξύ τους όσο ο χρόνος των ανθρώπων (ο ρυθμός της ομιλίας και της αναπνοής), των φαλαινών (ο φασματικός χρόνος των ρυθμών του ύπνου) και των πουλιών ή των εντόμων (ακραία συμπιεσμένος χρόνος, τα όρια του οποίου είναι δυσδιάκριτα). Έτσι, χάρη σε αυτό το φανταστικό μικροσκόπιο, κάθε νότα γίνεται χροιά, κάθε συγχορδία γίνεται φασματικό πλέγμα και κάθε ρυθμός μεταμορφώνεται σε ένα κύμα απρόσμενης διάρκειας».

Ο Ζεράρ Γκριζαί γεννήθηκε στο Μπελφόρ της Γαλλίας το 1946 και πέθανε αιφνιδίως το 1998. Υπήρξε σημαντικός συνθέτης της σύγχρονης μουσικής και δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Berkeley στην Καλιφόρνια και στο Conservatoire National Supérieur de Musique et de Danse στο Παρίσι. Τα περισσότερα από τα έργα του ήταν παραγγελίες μεγάλων ιδρυμάτων και μουσικών συνόλων. Θεωρείται ο θεμελιωτής, μαζί με τον Tristan Murail, του κινήματος της «φασματικής μουσικής» (musique spectrale).

Οι «φασματικοί» θέλησαν να επιστρέψουν στον ήχο ως ματιέρα και να εξορύξουν δυναμικά στοιχεία από τη δομή, το ηχόχρωμα και την ακουστική συμπεριφορά του. Ο Γκριζαί μελέτησε όλο το φάσμα του ήχου που εκτείνεται ανάμεσα στις αρμονικές σχέσεις και το θόρυβο. Οι συνθέσεις του είναι μεγάλου ακουστικού πλούτου, αισθητικής λεπτότητας και καινοτόμου τεχνικής. Τον γοήτευαν οι μουσικές διαδικασίες που εκτυλίσσονται αργά, ενώ ο μουσικός χρόνος αποτέλεσε το κεντρικό στοιχείο σε πολλές από τις συνθέσεις του.

O Γκριζαί μελέτησε μουσική πλάι σε ορισμένα από τα πιο λαμπρά μυαλά της σύγχρονης μουσικής, όπως ήταν ο Olivier Messiaen, ο Györgi Ligeti, ο Karlheinz Stockahusen και ο Ιάννης Ξενάκης.

Το "Vortex Temporum" γράφτηκε κατόπιν ανάθεσης από το Ensemble Recherche και ήταν παραγγελία του Υπουργείου Πολιτισμού της Γαλλίας, του περιφερειακού Υπουργείου Τεχνών της Βάδης-Βυρτεμβέργης (Γερμανία), καθώς και της WDR, της δημόσιας τηλεόρασης της Κολωνίας.

Η Αν Τερέζα Ντε Κέερσμακερ ήρθε στη Στέγη για πρώτη φορά το 2012 παρουσιάζοντας το κλασικό πλέον "Fase" (1982) και το πρόσφατο έργο της "En Atendant" (2010). Το τελευταίο έργο της, "Cesena" (2011), καθώς και το "En Atendant", παρουσιάστηκαν αρχικά με την αυγή και με το σούρουπο, αντίστοιχα, σε ανοιχτό χώρο του Φεστιβάλ της Αβινιόν.

Πακέτο προσφοράς -20% και για τις 2 παραγωγές των Rosas ("Partita 2" & "Vortex Temporum").