Η πολυκατοικία της αντιπαροχής

Κάθε πόλη διαθέτει έναν ή περισσότερους τύπους κτιρίων κατοικίας που κυριαρχούν στην τοπική στεγαστική πραγματικότητα και συνυφαίνονται με την οικιστική τους ιστορία: μικρές ομοιόμορφες μονοκατοικίες, ανεξάρτητες ή με μεσοτοιχία, στις σχεδιασμένες προαστιακές επεκτάσεις πόλεων της Δυτικής και Βόρειας Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής· μαζικά συγκροτήματα πολυώροφων κτιρίων μεσοαστικής κατοικίας σε πόλεις της Άπω Ανατολής και της Νότιας Αμερικής· πρόχειρα κατασκευασμένα καταλύματα σε αυτοσχέδιες επεκτάσεις των γιγαντιαίων πόλεων της Υποσαχάριας Αφρικής, της Ινδικής Χερσονήσου και της Λατινικής Αμερικής.

Στην Αθήνα, η πολυκατοικία της αντιπαροχής αποτελεί αναμφισβήτητα έναν από τους κυρίαρχους τύπους κτιρίου κατοικίας, που αναπτύχθηκε μάλιστα μέσα σε μικρή χρονική περίοδο. Η αντιπαροχή έγινε σχεδόν η αποκλειστική συνθήκη κατασκευής πολυώροφων κτιρίων με διαμερίσματα, αφού δημιουργήθηκε γι’ αυτήν ένα προνομιακό φορολογικό και διαδικαστικό καθεστώς, με αποτέλεσμα από τις περίπου 1.000 πολυκατοικίες το 1950, η Αθήνα να φτάσει να έχει 35.000 το 1980.

Η συζήτηση θα επικεντρωθεί στις διαδικασίες που ακολούθησε η μεταπολεμική ανοικοδόμηση της Αθήνας με βάση την πολυκατοικία της αντιπαροχής και στην αποτίμηση των πολεοδομικών και κοινωνικών επιπτώσεών της. Θα εξεταστεί η συμβολή του μοντέλου της αντιπαροχής στη διαμόρφωση του ιδιότυπου αθηναϊκού πολεοδομικού συγκροτήματος, που στερείται σαφούς μορφολογικής διάρθρωσης, αλλά ενθαρρύνει την ανάμιξη χρήσεων ιδιωτικού και δημοσίου ενδιαφέροντος στην κλίμακα του οικοδομικού τετραγώνου. Επίσης, θα γίνει αναφορά στις επιδράσεις του συγκεκριμένου μοντέλου οικιστικής ανάπτυξης στην αναδιαμόρφωση της κοινωνικής γεωγραφίας της πόλης.