FFF5 | Unconformities (Ασυμφωνίες)

Πραγματοποιούνται ξεναγήσεις στα ελληνικά (διάρκειας 20 λεπτών) από την αρχαιολόγο Αναστασία Κιούση και τη γεωλόγο Μάνια-Μαρία Μπενίση:
Παρασκευή 4 Μαΐου: 18:00, 18:30 & 19:00
Κυριακή 6 Μαΐου: 14:00, 14:30, 15:00 & 15:30
Σάββατο 12 Μαΐου: 17:00, 17:30, 18:00 & 18:30
Κυριακή 13 Μαΐου: 12:00, 12:30, 13:00 & 13:30

***

Τζοάνα Χατζηθωμά και Χαλίλ Ζορέζ: Γεννημένοι και οι δύο στη Βηρυτό το 1969, οι κινηματογραφιστές και εικαστικοί, «ερευνητές και ονειροπόλοι», κατά τους ίδιους, ζουν και δουλεύουν μαζί από τα τέλη της δεκαετίας του 1990.

Η εικαστική εγκατάσταση "Unconformities" συγκροτείται από τρία μέρη: τα “Time Capsules”(χρονοκάψουλες), γλυπτά με επικολλημένα τα ευρήματα των γεωτρήσεων σε μια διάφανη ρητίνη ειδικά διαμορφωμένη από τους καλλιτέχνες· το φιλμ “Palimpsestes”, το οποίο καταγράφει τις διαδικασίες που χρησιμοποιήθηκαν σε διάφορες εκσκαφές στη Βηρυτό· και, τέλος, το εν είδει ζωφόρου “Zig Ζag Over Time, που περιγράφει τους πυρήνες χρησιμοποιώντας τρία καλλιτεχνικά μέσα: φωτογραφία, σχέδιο και κείμενο.

Όπως επισημαίνει η γεωλόγος και επιστημονική συνεργάτης του πρότζεκτ, Μάνια Μπενίση, «τα γεωυλικά που εκτίθενται στο “Unconformities” είναι δείγματα πυρήνων (αγγλ. “borehole cores”, τα λεγόμενα “καρότα”), δηλαδή προϊόντα γεωτρητικών ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, τη Βηρυτό και το Παρίσι για τον έλεγχο του υπεδάφους, με αφορμή υπόγεια έργα (τα αθηναϊκά για το Μετρό). Στην επιστήμη της γεωλογίας, αυτά τα εδαφικά και βραχώδη υλικά, προτού απορριφθούν ως άχρηστα, δίνουν πολύτιμα data για αλλοτινές εποχές. Οι γεωλόγοι και οι αρχαιολόγοι εντοπίζουν σε αυτά πληροφορίες τόσο για τα φυσικά φαινόμενα (σεισμικότητα, τεκτονισμός, πλημμύρες, διάβρωση) όσο και για την ανθρωπογενή παρέμβαση: ίχνη αρχαίων οικισμών και αρχαίων υπόγειων κατασκευών, αλλά και σύγχρονων θεμελιώσεων, κατακρήμνισης οικοδομών, ακόμα και απόπειρας συγκάλυψης αστικών αποβλήτων. Βάσει τεκμηρίωσης, οι επιστήμονες συνθέτουν τη χρονοστρωματογραφική στήλη και αρχειοθετούν το “μητρώο” κάθε δείγματος πυρήνα. Στην περίπτωση των ασυμφωνιών, όταν δηλαδή ανάμεσα στα στρώματα του υπεδάφους μεσολαβούν στρωματογραφικά κενά ενός άδηλου, κρυφού παρελθόντος που δεν άφησε πίσω του κανένα στοιχείο, η ερμηνεία “δίνεται από τα συμφραζόμενα” ή προκύπτουν ερωτηματικά».

Η συνεργασία των δύο καλλιτεχνών με τη Στέγη ξεκίνησε το 2012, όταν, στο πλαίσιο του φεστιβάλ Meeting Points 6, παρουσίασαν την περφόρμανς-ομιλία "Aida, Save Me", με θέμα ένα ασυνήθιστο γεγονός που συνέβη στην πρεμιέρα του βραβευμένου φιλμ τους, “Α Perfect Day”.

Το 2013, η Χατζηθωμά και ο Ζορέζ ήταν ανάμεσα στους καλλιτέχνες που κλήθηκαν από τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και το Αρχείο Καβάφη να αντλήσουν από τη ζωή και το έργο του Αλεξανδρινού ποιητή, καταθέτοντας ένα νέο έργο για τον Κ.Π. Καβάφη. Με αφετηρία το ποίημα «Περιμένοντας τους Βαρβάρους», προέκυψε η μικρού μήκους ταινία τους, «Την εμορφιά έτσι πολύ ατένισα» (2013).

Για το "Unconformities" είπαν:

«Μια αρχαιολογία της μνήμης στην καρδιά ενός διαρκώς ταραγμένου παρόντος» περιέγραψε το “Unconformities” ο πρόεδρος της επιτροπής του Marchel Duchamp Prix και διευθυντής του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στο Centre Pompidou, Bernard Blistène.

«Με μια ποιητική χειρονομία, αγκαλιάζουν εξίσου τη γλυπτική, τη ζωγραφική, τη φωτογραφία και το βίντεο και επιχειρούν μια συνάντηση των επιστημών της γνώσης –αρχαιολογία, ιστορία, γεωλογία–, προκαλώντας, την ίδια στιγμή, τις έννοιες της χρονικότητας και της γραμμικότητας». Με αυτά τα λόγια σχολίασε το “Unconformities” ο πρόεδρος του Centre Pompidou, Serge Lasvignes.

Ο ανθρωπολόγος Bruno Latour περιγράφει γλαφυρά το “Unconformities” ως «ένα μεγάλο ανθρωποκεντρικό έργο που μπορεί να διαβαστεί από πάνω προς τα κάτω ή από αριστερά προς τα δεξιά, ανάλογα με το αν θέλουμε να πάμε από τη “φύση” στον “πολιτισμό” ή το αντίστροφο».

«Το έργο της Joana Hadjithomas και του Khalil Joreige είναι μια πρακτική αποκάλυψης, όχι μιας πνευματικής αποκάλυψης που θα φετιχοποιούσε τα ιστορικά κατάλοιπα, αλλά μιας αποκάλυψης του λανθάνοντος και του αόρατου, παρόμοια με τη διαδικασία εμφάνισης των φωτογραφιών. Εδώ, αυτοί οι σύγχρονοι “αναπαραγωγοί χώματος” διανοίγουν ένα ρήγμα στην επίσημη ιστορία, προκαλούν σχέσεις κλίμακας και σύγκρουση στον χρόνο και εκφράζουν την επείγουσα ανάγκη κατανόησης του σημερινού πολυφωνικού κόσμου.» - Clément Dirié