In Lieu of a Prism – Έκθεση στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, 1-8 Ιουνίου

Η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, από κοινού με συνεργάτες του δικτύου «Αλεξάνδρεια: (επαν)ενεργοποιώντας τα κοινά αστικά φαντασιακά», παρουσιάζει μια έκθεση που προβάλλει τα καλλιτεχνικά πεπραγμένα των προγραμμάτων φιλοξενίας «Σχολείο για την Ηχητική Μνήμη» και “Caravan”, που πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα, στην Αλεξάνδρεια, στη Μασσαλία, στη Λευκωσία, στις Βρυξέλλες και στην Μπιέλα το 2022.

In Lieu of a Prism

Τα καλλιτεχνικά έργα της έκθεσης “In Lieu of a Prism” διαρθρώνονται γύρω από τρεις θεματικές ενότητες: γεωγραφίες, ερείπια και η έννοια του ανήκειν. Οι γεωγραφίες εκλαμβάνονται ως μια συλλογή επιμέρους στρωμάτων, το καθένα από τα οποία έχει μια μοναδική χημική σύνθεση, φυσική κατάσταση και αντίκτυπο, παραπέμποντας στον μεγάλο αριθμό στρωμάτων, πολιτισμών και ταυτοτήτων της ίδιας της Αλεξάνδρειας στη διάρκεια της ιστορίας της, από την πτολεμαϊκή περίοδο μέχρι σήμερα. Η πόλη έχει μεταμορφωθεί και διαμορφωθεί μέσα από πολλές αφηγήσεις, λειτουργώντας κατά καιρούς ως μια προέκταση της Ευρώπης στην αφρικανική ήπειρο και ως μια επαναστατική πόλη σε άλλες αφηγήσεις.

Σε ποιο φαντασιακό ανήκει η Αλεξάνδρεια; Μπορεί, όπως και άλλες πόλεις της Μεσογείου, να απελευθερωθεί από το ρομαντικό και αποικιοκρατικό βλέμμα; Σε ποιους ανήκει η Αλεξάνδρεια; Θεωρώντας το «ανήκειν» ως μια συνύφανση θραυσμάτων από συλλογικές/προσωπικές αναμνήσεις, ιστορικές αφηγήσεις και εναλλακτικά φαντασιακά, η συλλογή αυτών των στιγμών συνθέτει τους φακούς και τα πρίσματα μέσα από τα οποία μπορεί να ιδωθεί η πόλη. Τα ερείπια της Αλεξάνδρειας συνιστούν την οπτική, αισθητηριακή και ηχητική κατάρρευση του παρελθόντας, όπως αυτή εκδηλώνεται στον αστικό ιστό της πόλης – όπως συμβαίνει και σε πολλές άλλες πόλεις της μεσογειακής λεκάνης. Μια αέναη διαδικασία καταστροφής ή διατήρησης στην υπηρεσία συγκεκριμένων ιστορικών και πολιτισμικών αφηγήσεων.

«Η έκθεση “In Lieu of a Prism” αγκαλιάζει τις θραυσματικές και νομαδικές εμπειρίες των καλλιτεχνών του προγράμματος φιλοξενίας. Παρουσιάζει καλλιτεχνικά έργα που κυμαίνονται από διαλογισμούς για το νερό και την κλιματική αλλαγή έως κριτικές αισθητικές διερευνήσεις της νοσταλγίας και της μνήμης ως μια μορφή παραγωγής ηχητικής γνώσης. Φιλοξενούμενη σε τρεις χώρους, η έκθεση προσφέρει έναν άλλο τρόπο σκέψης για την πόλη και μέσα από αυτήν –προτρέποντας τους επισκέπτες να ασχοληθούν με το αστικό τοπίο της Αλεξάνδρειας προτού περάσουν στον επόμενο χώρο– διαστρωματώνοντας τη γνώση, την εμπειρία και την εξερεύνηση των καλλιτεχνών που συμμετέχουν».

- Marwa Benhalim, επιμελήτρια της έκθεσης “In Lieu of a Prism”

Λίγα λόγια για το «Σχολείο για την Ηχητική Μνήμη»

Το πρόγραμμα φιλοξενίας «Σχολείο για την Ηχητική Μνήμη» (School for Sonic Memory), σε επιμέλεια του Theatrum Mundi με τη συνεργασία της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, προσκάλεσε έξι «νομάδες» καλλιτέχνες και εννέα εγχώριους καλλιτέχνες και ερευνητές να συγκροτήσουν ένα «σχολείο» για την ηχητική μνήμη, διερευνώντας τους τρόπους με τους οποίους η Αθήνα, η Αλεξάνδρεια και η Μασσαλία αντηχούν η μία μέσα στην άλλη και το πώς γίνονται ακουστά στοιχεία ενός συνδεδεμένου και συγκρουσιακού παρελθόντος εντός των τριών αυτών πόλεων της μεσογειακής λεκάνης. Το πρόγραμμα ξεκίνησε στην Αθήνα τον Νοέμβριο του 2021 και κορυφώθηκε με μια δημόσια παρουσίαση των πεπραγμένων του, τον Ιούνιο του 2022 στην Αθήνα.

Λίγα λόγια για το “Caravan”

Το πρόγραμμα φιλοξενίας “Caravan: Thinking with Alexandria” ξεκίνησε το ταξίδι του τον Φεβρουάριο του 2022 πάνω σε μια σύνθετη και πολύπλευρη ερευνητική αναζήτηση, για να ξεδιπλωθούν και να συζητηθούν οι καλλιτεχνικές, κοινωνικοπολιτικές, ιστορικές και χωρικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι τομείς των τεχνών και της πολιτιστικής κληρονομιάς σε όλη την Ευρώπη και στις πόλεις που διασυνδέονται μέσω της Μεσογείου θάλασσας, μέσα από το πρίσμα της σύγχρονης αλλά και της ιστορικής Αλεξάνδρειας. Σε σύλληψη και οργάνωση του προγράμματος φιλοξενίας UNIDEE στο Cittadellarte – Fondazione Pistoletto της Ιταλίας και σε επιμέλεια της Sarah Rifky σε συνομιλία με τον Edwin Nasr, το πρόγραμμα φιλοξενίας “Caravan” συνδιαμορφώθηκε από τους δεκαέξι επιλεγμένους συμμετέχοντες και συμμετέχουσες. Πέντε εξ αυτών φιλοξενήθηκαν στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και τον Δεκέμβριο του 2022 παρουσίασαν τα καλλιτεχνικά και ερευνητικά τους έργα σε μια δημόσια εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στον χώρο του Onassis AiR, μεταξύ άλλων παρουσιάσεων που έγιναν στην Μπιέλα της Ιταλίας, στη Μασσαλία και στο Όρχους της Δανίας.

Η έκθεση πραγματοποιείται από 1 έως 8 Ιουνίου στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και πλαισιώνεται από ένα συμπόσιο, μια περιήγηση και ζωντανές περφόρμανς στο B'sarya for Arts, στο Γαλλικό Ινστιτούτο της Αλεξάνδρειας (Institut français d'Egypte à Alexandrie) και στο 6 Bab Sharq.

Συμμετέχοντες/συμμετέχουσες καλλιτέχνες και ερευνητές

Ahmed Saleh, Akoo-o, Asmaa Jama, Chiara Cartuccia, Γιώργος Μωραΐτης, Elena Biserna, Fag Tips (Virgil B/G Taylor), Islam Shabana, Latent Community, Lodovica Guarnieri, Mahmoud El Safadi, Μαρία Ίλια Καστρουνή, Μαρία Σιδέρη, Mark Lotfy, Mohamed Adel Dessouki, Monai De Paula Antunes, Νατάσσα Δουρίδα, Neja Tomšič, Nina Kurtela, Omnia Sabry, Onur Çimen, Post Disaster, Sam Karpienia, Sara Fakhry Ismail, Στέλλα Ιωαννίδου, Yasmine Hussein, Zeynep Kaserci, Zoé Le Voyer