Bref: Ένα βραβευμένο κοινωνικό ντοκιμαντέρ για την πρακτική της κλειτοριδεκτομής στο Onassis Channel στο YouTube

Ένα ντοκιμαντέρ για μία πρακτική που επηρεάζει εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κλειτοριδεκτομής, το “Bref” της Χριστίνας Πιτούλη θα είναι διαθέσιμο από το Σάββατο 6 Φεβρουαρίου στο Onassis Channel στο YouTube.

Γυναίκες και άνδρες από την Αφρική που έχουν μεταναστεύσει στην Ισπανία, μιλάνε ανοιχτά για το έθιμο της κλειτοριδεκτομής. Οι αντικρουόμενες απόψεις και εμπειρίες τους, αποκαλύπτουν την πoλυπλοκότητα αυτού του διφορούμενου ζητήματος, στην καρδιά του οποίου συγκρούονται τα ανθρώπινα δικαιώματα με την πολιτιστική κληρονομιά και παράδοση. Το πολυβραβευμένο “Bref” είναι ένα ντοκιμαντέρ που φέρνει στο προσκήνιο αυτό το θέμα όχι ως κάτι μακρινό για την ευρωπαϊκή πραγματικότητα, αλλά ως κάτι που αφορά ανθρώπους που ζουν δίπλα μας.

Πριν κάποια χρόνια, σε κάποιο μέρος της Αφρικής, μία ομάδα κοριτσιών που είχαν υποστεί ακρωτηριασμό γυναικείων οργάνων, είπαν στην καθηγήτριά τους πως οι μαμάδες και οι γιαγιάδες τους τούς είχαν εξηγήσει ότι το να είναι κομμένες ήταν κάτι ωραίο, γιατί τις βοηθούσε να είναι πιστές. “Bref!” αναφώνησε η δασκάλα τους, πριν τους εξηγήσει ότι με την κλειτοριδεκτομή είχαν χάσει μία πηγή απόλαυσης. Στην γαλλική αργκό, “bref” σημαίνει «φτάνει», «αρκετά». Είναι λέξη που χρησιμοποιείται για μία σύντομη παύση στον λόγο, πριν προχωρήσει κανείς σε κάποιο νέο επιχείρημα. Αυτός ήταν και ο στόχος του ντοκιμαντέρ που έγινε ως εργαλείο ευαισθητοποίησης για ομάδες γυναικών από την Αφρική στην Ισπανία και στη συνέχεια ταξίδεψε σε πάνω από 20 διεθνή φεστιβάλ και κέρδισε το βραβείο καλύτερης ταινίας για τα Δικαιώματα της γυναίκας στο φεστιβάλ της Μάλαγα, το δευτερο μεγαλύτερο φεστιβάλ της Ισπανίας. Στην Ελλάδα έκανε πρεμιέρα στο Επίσημο Διαγωνιστικό Πρόγραμμα του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, ενώ κέρδισε το βραβείο Καλύτερου Κοινωνικού Ντοκιμαντέρ στο φεστιβάλ Aegean Docs.

Αποφεύγοντας κάθε διδακτικό ή πληροφοριακό τόνο, η ταινία δίνει τον λόγο αποκλειστικά σε γυναίκες και άνδρες από την Αφρική που ζουν πια στην Ισπανία, με στόχο να ανοίξει μία συζήτηση γύρω από το θέμα. Εκείνοι, προερχόμενοι από την Αφρική, όπου η κλειτοριδεκτομή είναι υποχρεωτική για κάθε κορίτσι, ζουν στην Ισπανία, όπου αυτή η πρακτική είναι παράνομη και θεωρείται μια σαφής παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Βρίσκονται στο κέντρο της διαμάχης δύο διαφορετικών πολιτισμών και μέσα από τις δικές τους σκέψεις και εμπειρίες, μας δίνεται η ευκαιρία να σχηματίσουμε μια εικόνα για το πως είναι η κατάσταση γύρω από την κλειτοριδεκτομή σήμερα, να συνειδητοποιήσουμε τους ποικίλους παράγοντες που παίζουν ρόλο σε αυτό το φλέγον ζήτημα και τις κοινωνικές δυνάμεις που το κάνουν να παραμένει άλυτο για τόσο καιρό.

Σημείωμα Σκηνοθέτη

«Το να κάνω μια ταινία για την κλειτοριδεκτομή ήταν πολύ σημαντικό για μένα, γιατί και ως σκηνοθέτιδα και ως γυναίκα με ενδιέφερε πάρα πολύ. Η ταινία ξεκίνησε ως εργαλείο ευαισθητοποίησης για ομάδες ανθρώπων από την Αφρική που ζούσαν στην Ισπανία. Αυτό ήταν μία πρόκληση, καθώς υπολογίζεται ότι στην Ισπανία κάθε χρόνο 17000 κοριτσάκια απειλούνται από ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Έχοντας κάνει μεγάλη έρευνα, από την αρχή είχα ξεκάθαρο ότι δεν θα έκανα ένα ντοκιμαντέρ που θα έχει ειδικούς να μιλάνε και θα αναλύει τους κινδύνους και τις συνέπειες. Αφενός επειδή τέτοιου είδους υλικά ήδη υπήρχαν και αφετέρου επειδή ένιωθα ότι κάποια από αυτά, έχοντας κάποιες φορές την οπτική της Δυτικής αυθεντίας και παρουσιάζοντας την πρακτική με μία απλοϊκή ματιά, στιγμάτιζαν τους ανθρώπους που πραγματικά αφορούσαν. Προσπάθησα λοιπόν να αφήσω στην άκρη τις δικές μου Δυτικές πεποιθήσεις και θέσεις και να προσφέρω στις πρωταγωνίστριες και πρωταγωνιστές μου τον χώρο και τον χρόνο να μιλήσουν ανοιχτά γι' αυτό το θέμα, φτιάχνοντας ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης χωρίς να νιώθουν ότι εγώ, προερχόμενη από μία διαφορετική πραγματικότητα, θα τους κρίνω.

Η καθεμία και ο καθένας τους μιλάει ανοιχτά για τις εμπειρίες και τις απόψεις του, ανοίγοντας ένα νέο θέμα προς συζήτηση και φτιάχνοντας μία ταινία που αντί να λέει τι είναι σωστό και τι όχι, επιδιώκει να ανοίξει μία συζήτηση. Να προκαλέσει αντιπαραθέσεις. Να κάνει τον κόσμο να μιλήσει γι’ αυτό, να σκεφτεί και να αμφιβάλλει. Γιατί αυτό είναι το πρώτο βήμα σε οποιαδήποτε διαδικασία αλλαγής.»
—Χριστίνα Πιτούλη

Στην Ευρώπη, εκτιμάται ότι 600.000 γυναίκες ζουν με τις συνέπειες της κλειτοριδεκτομής, ενώ κάθε χρόνο 180.000 κορίτσια και γυναίκες κινδυνεύουν να ακρωτηριαστούν, μόνο σε 13 ευρωπαϊκές χώρες με πληθυσμούς από τις παραπάνω περιοχές προέλευσης. Στην Ελλάδα, ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων μπορεί να διωχθεί ποινικά, μέσω των άρθρων 308, 309 και 310 του Ποινικού Κώδικα, που αναφέρονται αντίστοιχα στα ποινικά αδικήματα της σωματικής βλάβης, της επικίνδυνης σωματικής βλάβης και των σωματικών βλαβών σε βάρος ανήλικου. Η αρχή της ετεροδικίας δεν ισχύει και, ως εκ τούτου, η κλειτοριδεκτομή δεν τιμωρείται όταν διαπράττεται εκτός της χώρας. Κάτι που έχει συμπεριληφθεί στη νομοθεσία των περισσότερων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς συνήθως ο ακρωτηριασμός των κοριτσιών που ζουν στην Ευρώπη γίνεται κατά τη διάρκεια διακοπών στη χώρα προέλευσης.

Συντελεστές:

Σκηνοθεσία: Χριστίνα Πιτούλη
Σενάριο: Χριστίνα Πιτούλη, Ana Pozo
Παραγωγή: Χριστίνα Πιτούλη
Εxecutive producers: Μetges del Món Catalunya
Φωτογραφία: Ana Pozo, Carlos M. Gomez Quintero
Ήχος: Χριστίνα Πιτούλη
Μοντάζ: Χριστίνα Πιτούλη, Ana Pozo
Χώρα: Ισπανία
Διάρκεια: 30 λεπτά
Έτος: 2013