Ο Οίκος της Ταραχής | Research residency στη Νέα Υόρκη και στο Παρίσι

Το πρόσφατο έργο της ομάδας χορού Αερίτες, που ιδρύθηκε από την Πατρίσια Απέργη, επιθυμεί να συνομιλήσει με την έννοια της ταυτότητας μέσα από τη βία που ο καθένας μπορεί να υποστεί ή και να ασκήσει, προκειμένου να προσδιορίσει τον εαυτό, τον κόσμο και την ελευθερία του. Πρόκειται για έναν ύμνο στον άνθρωπο, στις επιλογές του, στη διαφορετικότητα και στον αυτοπροσδιορισμό. Είναι η έναρξη ενός show που στήνεται για να μας παρουσιάσει ό,τι ξεφεύγει από αυτά που έχουμε συνηθίσει, που φτιάχνεται προκειμένου να θαυμάσουμε το διαφορετικό, που τολμάει να βάζει στο κέντρο του προβολέα ό,τι δεν αποτελεί «μέσο όρο» και που υπάρχει για να μας θυμίζει το μεγαλείο και την ομορφιά του κάθε σώματος, της κάθε ύπαρξης. Όπως συμβαίνει σε ένα τσίρκο.

Στη διάρκεια της έρευνας για τον «Οίκο της Ταραχής», η Πατρίσια Απέργη ταξίδεψε στη Νέα Υόρκη και στο Παρίσι, ως Onassis AiR Fellow, πραγματοποιώντας residencies με σκοπό να συνομιλήσει με τους πρωτοπόρους του krump και του voguing και να κατανοήσει από κοντά το κινητικό τους λεξιλόγιο. Τον Δεκέμβριο του 2022 επισκέφθηκε τη Νέα Υόρκη, την πόλη όπου θριαμβεύει το voguing μέσα από την παράδοση των ballrooms στο Χάρλεμ. Λίγο αργότερα, τον Ιανουάριο του 2023, πήγε στο Παρίσι, που αυτή τη στιγμή σηματοδοτεί την ευρωπαϊκή έδρα εξέλιξης της street dance κουλτούρας, αφομοιώνοντας νέες κινητικές φόρμες και αισθητικές. Το «εκπαιδευτικό» τουρ της Απέργη την έφερε σε νεοϋρκέζικα και παριζιάνικα ballrooms, kiki balls, battles και krump sessions, χώρους όπου αναδύονται νέοι τρόποι έκφρασης και οριοθέτησης μιας σύγχρονης ταυτότητας.

«Ο Οίκος της Ταραχής» είναι ένα πάρτι που ενσωματώνει τις «εκρήξεις» της εποχής για να μας αποκαλύψει ότι μπορούμε να περάσουμε καλά ακόμη και αν υπάρχουν δυσαρμονίες ή διαφωνίες. Είναι ένα ερωτικό γράμμα στο παράλογο των δίπολων που μας φανερώνουν συνεχώς οι κοινωνίες. Ένα γλέντι για τη χαρά της μεταμόρφωσης και της πολυδιάστασης των σωμάτων.

Τον Δεκέμβριο του 2022 εγώ (Πατρίσια Απέργη) και ο χορευτής της ομάδας Andrea Givanovich επισκεφτήκαμε τη Νέα Υόρκη για να ξεκινήσουμε την έρευνά μας για τον «Οίκο της Ταραχής», τη νέα παραγωγή της ομάδας χορού Αερίτες.

Στόχος αυτής της παραμονής στη Νέα Υόρκη ήταν να γνωρίσουμε την κουλτούρα, την ουσία και το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο που δημιούργησε δύο από τα πιο γνωστά αμερικανικά στιλ χορού στις μέρες μας: το Voguing και το Krumping.
Πώς γεννήθηκαν αυτοί οι επιδραστικοί και εκφραστικοί χοροί; Τι είναι αυτό που με κάποιο τρόπο φέρνει κοντά αυτούς τους δύο πολύ διαφορετικούς χορούς, με τόσο αντίθετες ενέργειες και εκφάνσεις;

Είναι η ανάγκη του χορού να καταπολεμήσει και να εκφράσει την καταπίεση που βιώνει η μαύρη κοινότητα των ΗΠΑ εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Προερχόμενα από πολύ διαφορετικά υπόβαθρα, και τα δύο είδη μοιράζονται την κραυγή για ταυτότητα, την έκκληση για αναγνώριση, την ιαχή για αποδοχή.

Κατά τη διάρκεια αυτών των 10 ημερών στη Νέα Υόρκη, είχαμε την ευκαιρία να συναντήσουμε μερικούς από τους πιο αξιόλογους καλλιτέχνες των δύο σκηνών, από τους πρωτοπόρους μέχρι τη νέα γενιά, μερικοί από τους οποίους προέρχονται από «διαβόητους» οίκους.

Η δομή των «Οίκων», που λειτουργούν σαν μια οικογένεια από επιλογή, αποτελεί από μόνη της μια στρατηγική επιβίωσης, διαμορφώνοντας χώρους για ιστορικά περιθωριοποιημένα σώματα. Αυτοί οι σημαντικοί χώροι είναι φημισμένα αλλά και σκληρά διεκδικούμενα κέντρα της περφόρμανς, της νυχτερινής ζωής και της queer κουλτούρας. Οι Οίκοι ανταγωνίζονται ο ένας τον άλλο σε αγώνες voguing που ονομάζονται ballrooms ή balls, μια πρακτική που ξεκίνησε από το Χάρλεμ τη δεκαετία του 1970 και έκτοτε έχει εξελιχθεί σε ένα ευρέως αναγνωρίσιμο παγκόσμιο φαινόμενο. Είχαμε την ευκαιρία να παραστούμε σε μερικά από αυτά τα balls στο μπαρ 3 Dollar Bill του Μπρούκλιν. Οι συγκεκριμένες εκδηλώσεις ήταν «ανοιχτές προς όλους/όλες/όλα» (OTA – Open to All), γεγονός που είναι αρκετά αντιπροσωπευτικό της συμπερίληψης στην οποία επενδύει αυτή η κοινότητα.

Ξεκινήσαμε αυτή την έρευνα με τον ύψιστο σεβασμό και την αναγνώριση αυτών των καλλιτεχνών, αντιμετωπίζοντας το θέμα με φροντίδα και προσοχή.
Η έρευνα είχε επίσης ως στόχο να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε και να αναλύσουμε τις διαφορές και τις ομοιότητες μεταξύ των δύο κουλτουρών και να εμπνευστούμε για να αναπτύξουμε τις δικές μας και μοναδικές εκφράσεις γύρω από τα θέματα που πραγματεύονται.

Τόσο το Voguing όσο και το Krumping δημιούργησαν έναν χώρο έκφρασης ασφαλή για τους μαύρους ανθρώπους απέναντι στην περιθωριοποίησή τους από μια κατεξοχήν λευκή κοινωνία, έναν χώρο έκφρασης όπου αισθάνονται ζωντανοί και ότι ακούγονται οι φωνές τους. Ωστόσο, αυτή η έκφραση πήρε αντίθετες μορφές: Το Krumping έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με την επιθετικότητα και την ένταση στο σώμα, αναδύοντας κατά κάποιο τρόπο μια πολύ αρρενωπή ενέργεια μέσω της αγριάδας του. Το Voguing αντίθετα έχει να κάνει με τη θηλυκότητα, εμπνευσμένο από τη μόδα και τις πασαρέλες, προερχόμενο από τη μαύρη τρανς κοινότητα της Νέας Υόρκης.

Το δεύτερο μέρος της έρευνάς μας για τον «Οίκο της Ταραχής» με την ομάδα χορού Αερίτες διεξήχθη στο Παρίσι. Μας προσφέρθηκε ένα στούντιο από το Théâtre de Vanves, όπου δουλέψαμε πάνω στο πώς να μεταφράσουμε τις πληροφορίες που συγκεντρώσαμε στη Νέα Υόρκη και τις διάφορες ανακαλύψεις που κάναμε μέσα από τα μαθήματα, τους ανθρώπους που γνωρίσαμε, τα ballrooms που επισκεφτήκαμε. Πώς να αναπτύξουμε μια γλώσσα που θα είναι δική μας αντλώντας έμπνευση από τα μηνύματα που εκφράζουν οι δύο κοινότητες και την καταπίεση που έχουν βιώσει, αλλά χωρίς να «κλέψουμε» με κανέναν τρόπο την κληρονομιά τους;

Το Παρίσι είναι το ευρωπαϊκό επίκεντρο των δύο ειδών που προέρχονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι το μέρος όπου το Voguing και το Krumping, με πολύ διαφορετικούς τρόπους, άρχισαν να εξαπλώνονται στην ευρωπαϊκή κουλτούρα. Για παράδειγμα, όπως μας είπε ο Stan, το Voguing στη Γαλλία ξεκίνησε από τον Willi Ninja και την underground κουλτούρα των παρισινών κλαμπ, κεντρίζοντας το ενδιαφέρον της τοπικής κοινότητας για αυτό το νέο χορευτικό στιλ. Στη Νέα Υόρκη, στην πηγή αυτών των κουλτουρών, είχαμε ήδη μπει σε συζητήσεις για το πώς η ανάπτυξή τους στην Ευρώπη μετατοπίστηκε από την αρχική και παραδοσιακή αμερικανική προσέγγιση. Στο Παρίσι ήταν πολύ ενδιαφέρον να δούμε πώς εμπλουτίστηκαν οι πληροφορίες και οι απόψεις μας για το θέμα.

Το να έχουμε πολύ περισσότερο χρόνο στο στούντιο ήταν απαραίτητο για να εμβαθύνω στην έρευνα που ξεκινήσαμε, να εξερευνήσω πώς μπορούν να αποδοθούν όλες οι διαφορετικές εμπειρίες που είχαμε στη Νέα Υόρκη και να μπορέσω να επεξεργαστώ ασκήσεις και έννοιες πιστές στην πρακτική και στην τέχνη μας. Με τον Andrea αναπτύξαμε διάφορες ασκήσεις που βοήθησαν στην εφαρμογή των διαφορετικών πτυχών της έρευνάς μας σε ένα πιο ιδιοσυγκρασιακό πλαίσιο.

Η έρευνα στο Παρίσι μάς βοήθησε πραγματικά να εδραιώσουμε και να εξερευνήσουμε περαιτέρω τις ανακαλύψεις που κάναμε στη Νέα Υόρκη και μας βοήθησε να εισχωρήσουμε σε μια κουλτούρα με την οποία, παρόλο που απέχει πολύ από τη δική μας ιστορία, μπορούμε να σχετιστούμε με πολλαπλούς τρόπους. Το γεγονός ότι είχα χρόνο μεταξύ των δύο ταξιδιών ήταν σημαντικό για μένα ώστε να προβληματιστώ και να επεξεργαστώ περαιτέρω συγκεκριμένες πτυχές της δικής μου ιστορίας που θα μπορούσαν να με οδηγήσουν στο να συνδεθώ με το θέμα της έρευνάς μας. Τι έχω να πω ως κοινωνικοπολιτικό άτομο σε μια κοινωνία που υποστηρίζει μια αναπαραγωγική-ετεροπατριαρχική ηγεμονία; Πώς μπορώ να χρησιμοποιήσω το σώμα μου και την αναπαράστασή του για να μεταφέρω μια ιδέα που θα μπορούσε να αμφισβητήσει αυτή την κυριαρχία;

Η συνάντηση με όλους αυτούς τους διαφορετικούς καλλιτέχνες κατά τη διάρκεια των δύο ταξιδιών διεύρυνε τους τρόπους που προσεγγίζω τον χορό, την τέχνη και την κοινωνία. Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα είχε τόσο βαθύ αντίκτυπο σε μένα τόσο ως άτομο όσο και ως καλλιτέχνιδα.