Ζέτα, Φλωρέττα, Νίκη

Πώς αποτύπωσε το ελληνικό σινεμά εποχές που πέρασαν (πέρασαν;); Πώς προφήτεψε μια εποχή που αλλάζει (αλλάζει;); Πώς διαπραγματεύτηκε το ελληνικό σινεμά όρους και έννοιες που προκαλούν δυναμικές αλλαγές στη δημόσια σφαίρα και επαναπροσδιορίζουν χρόνια παγιωμένες αντιλήψεις; Το «Σινεμά, Ανοιχτό», η κοινή σειρά δράσεων της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου και της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, συνεχίζεται για δεύτερη χρονιά, παρουσιάζοντας φέτος το πενθήμερο κινηματογραφικό αφιέρωμα «Ζέτα, Φλωρέττα, Νίκη».

Οι τρεις ηθοποιοί της ταινίας «Αμόκ», η Ζέτα Αποστόλου, η Φλωρέττα Ζάννα και η Νίκη Τριανταφυλλίδη, που στην εποχή της κυκλοφορίας της ταινίας και αργότερα δέχτηκαν επικριτικά σχόλια και βολές κατά της αξιοπρέπειάς τους για τη συμμετοχή τους, έδωσαν τα ονόματά τους στον τίτλο του αφιερώματος – μια ελάχιστη πράξη δημόσιας επανόρθωσης, αγάπης και ρήξης με κάθε τύπο slut-shaming.

Πρόκειται για ταινίες που συνδιαλέγονται με τις θεματικές του φύλου και αποτυπώνουν εκδοχές της βίας που στηλιτεύτηκαν και εκτέθηκαν στο άπλετο φως από το κίνημα #metoo, ταινίες που συναντούν μορφές πατριαρχίας αλλά και μητριαρχίας, αλλόκοτες, επώδυνες, άγριες και, σε κάποιες περιπτώσεις, αστείες, ταινίες που όχι μόνο ρωτούν για το Cancel Culture, αλλά και φωτίζουν το ζήτημα του 50/50, δηλαδή της υποεκπροσώπησης των γυναικών στον κινηματογράφο. Οι προβολές συνδέουν το τότε με το τώρα και ανοίγουν τη συζήτηση πάνω στα κρίσιμα και επίκαιρα ζητήματα της εποχής.

Τα πολλαπλά πρόσωπα μιας γυναίκας λίγο πριν από τον θάνατό της, στον «Τόπο» της Αντουανέττας Αγγελίδη (1985). Άντρες και γυναίκες της διπλανής πόρτας, παγιδευμένοι και παγιδευμένες, στην «Παραγγελιά» του Παύλου Τάσιου (1980). Το χρήμα, η οικογένεια και οι κοινωνικές τάξεις ασκούν βία πάνω σε ένα πρόσωπο, στην «Τιμή της Αγάπης» της Τώνιας Μαρκετάκη (1984). Ο έρωτας, ο θάνατος και το μαύρο χιούμορ, στο «Singapore Sling» (1990), την απόλυτη ταινία-σκάνδαλο του Νίκου Νικολαΐδη. Το πορτρέτο μιας τρανς γυναίκας, σαράντα χρόνια πριν από την αναγνώριση ταυτότητας φύλου, στην «Μπέττυ» του Δημήτρη Σταύρακα (1979). Μια οικογένεια που πελαγοδρομεί εύθυμα και παράλογα, εκτρέποντας, επικυρώνοντας και ανατρέποντας εκ νέου περιρρέουσες ηθικολογικές και στερεοτυπικές αντιλήψεις, στην ταινία «Μια Τρελλή Τρελλή Οικογένεια» του Ντίνου Δημόπουλου (1965). O έρωτας ως αντίδραση σε έναν κόσμο σε αγκύλωση, στην «Ευδοκία» του Αλέξη Δαμιανού (1971). Ένας πατέρας αφέντης των παιδιών του στήνει θανάσιμες παγίδες, στην ταινία «Προσοχή Κίνδυνος!» του Γιώργου Σταμπουλόπουλου (1983). Η ελληνική μικροαστική οικογένεια έτοιμη να πάρει φωτιά, στο «Σπιρτόκουτο» του Γιάννη Οικονομίδη (2003). Ασυνήθιστα υψηλή ένταση στην απεικόνιση του φύλου και των ρόλων μέσα σε μια μεγαλοαστική οικογένεια, στις «Απουσίες» του Γιώργου Κατακουζηνού (1987). Δύο αδελφές αντιμέτωπες με τα πάθη και τη μοναξιά τους, στην ταινία «Οι Δρόμοι της Αγάπης είναι Νυχτερινοί» της Φρίντας Λιάππα (1981), μιας από τις σημαντικότερες σκηνοθέτριες της δεκαετίας του '80, που λίγα χρόνια αργότερα, είδε όλη της την πορεία να ακυρώνεται από τον κίτρινο βαρβαρισμό των τηλεοπτικών παραθύρων. Μια πράκτορας ενάντια στους κανόνες, στη «Διαρκή Αναχώρηση της Πέτρα Γκόινγκ» της Αθηνάς Ραχήλ Τσαγγάρη (2000). Μια σχέση ανοιχτή σε πολλαπλές ερμηνείες και μια απεικόνιση της δεκαετίας του ’80, που συνδιαλέγεται δυναμικά με το σήμερα, στον «Μελισσοκόμο» του Θόδωρου Αγγελόπουλου (1986). Τρόμος, σεξουαλική βία, άγριοι ήρωες και άγριες ηρωίδες κάτω από τον καυτό ήλιο, στο «Αμόκ» του Ντίνου Δημόπουλου (1963).

Τις ταινίες προλογίζουν δημιουργοί των ταινιών και κινηματογραφιστές, κριτικοί κινηματογράφου και δημοσιογράφοι. Παράλληλα με τις ταινίες, κατά την είσοδο των θεατών στη Στέγη, προβάλλονται στις οθόνες του φουαγέ θραύσματα από ταινίες που συμμετείχαν στα Βραβεία Ίρις, από το 2009 μέχρι σήμερα: σκηνές, πλάνα, κομμάτια διαλόγου και εικόνας σύγχρονων φωνών του ελληνικού σινεμά, που καθρεφτίζουν, συμπληρώνουν ή ανατρέπουν τις ταινίες που θα προβάλλονται στη Μικρή Σκηνή και τις θεματικές του αφιερώματος, συνδιαλέγονται μαζί τους σε έναν ζωντανό διάλογο ή εμπνέονται από τις ίδιες.