Heiner Goebbels: «Eraritjaritjaka, το μουσείο των φράσεων»

Βραβευμένος με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1981, ο ισπανο-εβραϊκής καταγωγής γερμανόφωνος συγγραφέας, στοχαστής και θεωρητικός Ελίας Κανέττι (1905-1994), συνέδεσε στο έργο του το μοντερνισμό, τη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία, αναλύοντας πρωτίστως το θέμα της ψυχολογίας της μάζας. Είναι ο συγγραφέας του περίφημου μυθιστορήματος «Η «Τύφλωση» (1931) και του κορυφαίου θεωρητικού έργου «Μάζα και Εξουσία» (1960), καθώς επίσης θεατρικών έργων, με γνωστότερο το «Οι Αριθμημένοι» (1956), αλλά και μελετών, όπως «Η άλλη δίκη – Τα γράμματα του Κάφκα στη Φελίτσε» (1969) και «Η Συνείδηση των Λέξεων» (1975). Αρκετά κείμενά του έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορούν στα ελληνικά.

Το "Eraritjaritjaka" είναι το τελευταίο μέρος μιας τριλογίας που δημιούργησε ο Γκαίμπελς με πρωταγωνιστή τον Αλσατό βετεράνο ηθοποιό του θεάτρου και του κινηματογράφου Αντρέ Βιλμς, γνωστό κυρίως από πρωταγωνιστικούς ρόλους στις ταινίες του Aki Kaurismäki, όπως το πολυβραβευμένο «Λιμάνι της Χάβρης» (2011).

Το "Eraritjaritjaka" βασίζεται σε στοχασμούς, σημειώσεις και προσωπικές καταγραφές του Ελίας Κανέττι, αμετάφραστες στα ελληνικά. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τα έργα του "The Human Province" (μετ. Joachim Neugroschel, εκδόσεις The Seabury Press, Νέα Υόρκη, 1978), "The Secret Heart of the Clock" (μετ. Joel Agee, εκδόσεις André Deutsch Ltd., Λονδίνο, 1991), "The Agony of Flies" (μετ. H.F. Broch de Rothermann, εκδόσεις Farrar, Straus and Giroux, Νέα Υόρκη, 1994), "Notes from Hampstead" (μετ. John Hargraves, εκδόσεις Farrar, Straus and Giroux,Νέα Υόρκη, 1998), "Aufzeichnungen 1973-1984" (εκδόσεις Carl Hanser Verlag, Μόναχο, 1999), "Aufzeichnungen 1992-1993", (εκδόσεις Carl Hanser Verlag, Μόναχο, 1996) και "Auto-da-fé" (μετ. C.V. Wedgwood, εκδόσεις Farra, Straus and Giroux, Νέα Υόρκη, 1984). Στην παράσταση περιλαμβάνονται επίσης αποσπάσματα από το περίφημο δοκίμιο του Κανέττι «Μάζα και εξουσία» (μετ. Αγγέλα Βερυκοκάκη-Αρτέμη, εκδόσεις Ηριδανός, Αθήνα, 2009).

Έχοντας ως σημεία-αναφοράς το έργο του Αυστριακού συνθέτη Hans Eisler και του Γερμανού δραματουργού Heiner Müller, ο Χάινερ Γκαίμπελς (γενν. 1952) είναι από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του σύγχρονου μουσικού θεάτρου. Για την περίοδο 2012-14 είναι καλλιτεχνικός διευθυντής της περίφημης Ruhrtriennale, του Φεστιβάλ Μουσικής και Παραστατικών Τεχνών της Βόρειας Βεστφαλίας-Ρηνανίας.

Ο Χάινερ Γκαίμπελς βρέθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1995, όταν στο πλαίσιο του 8ου Συμποσίου για το Αρχαίο Δράμα παρουσίασε στο Αρχαίο Στάδιο των Δελφών το θέαμα «Η απελευθέρωση του Προμηθέα», βασισμένο στο ομώνυμο κείμενο του Χάινερ Μύλλερ, με τον σπουδαίο ηθοποιό Έρνστ Στότζνερ.

Το 1997 ο Χάινερ Γκαίμπελς, κατόπιν πρόσκλησης, ανέλαβε τη σκηνοθεσία και τη μουσική του θεάματος «Εργοτάξιο Σλήμαν», σε καλλιτεχνική επιμέλεια και συν-σκηνοθεσία του Μιχαήλ Μαρμαρινού. Πρωταγωνιστούσαν οι ηθοποιοί Ακύλλας Καραζήσης και Αμαλία Μουτούση και τραγουδούσε η Λυδία Κονιόρδου και ο κόντρα τενόρος Άγγελος Φωτιάδης. Τα σκηνικά και τα κοστούμια ήταν της Ντόρας Λελούδα. Σύμφωνα με τις τότε δηλώσεις του ίδιου του Γκαίμπελς, η συγκεκριμένη παράσταση, ως θέαμα-ακρόαμα, ήταν ένα καινούριο θεατρικό είδος, το οποίο αφομοιώνει και μετατρέπει σε θεατρική γραφή και ατμόσφαιρα ετερόκλητα και αποσπασματικά υλικά. Ξεκινά με τα ημερολόγια της περιόδου 1882-1890 του Γερμανού αρχαιολόγου Ερρίκου Σλήμαν από τις ανασκαφές του στην Τροία. Στην ουσία πρόκειται για μια ελευθέρων συσχετισμών χρήση της αρχαιολογίας. Αν οι αισθήσεις είναι ανοιχτές και το πνεύμα ανήσυχο θα βρει κανείς κομμάτια ενός παζλ που ταιριάζουν απόλυτα μεταξύ τους. Όπως ο αρχαιολόγος ανακαλύπτει ευρήματα σε διαφορετικά επίπεδα εδάφους, έτσι κι εκείνος χρησιμοποίησε διάφορα επίπεδα μουσικής και λόγου. Από τη «χορευτική μουσική» μέχρι την ελληνική παραδοσιακή και από την όπερα του Hector Berlioz «Τρώες» ως το γρηγοριανό μέλος, περιλαμβάνοντας αποσπάσματα τόσο από την «Ιλιάδα» του Ομήρου όσο και από τα ημερολόγια του Σλήμαν». Ήταν μια συμπαραγωγή του νεοσύστατου θεάτρου Θησείον και της ομάδας «διπλούς Έρως» με το Κέντρο Μουσικού Θεάτρου Βόλου. Το «Εργοτάξιο Σλήμαν» έκανε πρεμιέρα στο θέατρο Θησείον και στη συνέχεια παρουσιάστηκε στο Θέατρο Παλαιάς Ηλεκτρικής στον Βόλο. Με αυτήν την παραγωγή εγκαινιάστηκε το θέατρο Θησείον.

Το 2008 ανέβηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών η παράσταση του Γκαίμπελς «Μαύρο πάνω σε άσπρο», ένα είδος μουσικοθεατρικού ρέκβιεμ για τον Χάινερ Μύλλερ, το οποίο, όταν πρωτοπαρουσιάστηκε το 1996, απέφερε στον δημιουργό του τη διεθνή αναγνώριση.

Συζήτηση μετά την παράσταση με τον Heiner Goebbels

26 Φεβρουαρίου 2014
Κεντρική Σκηνή

Συντονισμός:
Ιλειάνα Δημάδη, θεατρολόγος - κριτικός θεάτρου
Χρήστος Καρράς, Εκτελεστικός Διευθυντής και Καλλιτεχνικός Διευθυντής Μουσικής της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση

Masterclass από τον Heiner Goebbels: «Σχετικά με την πολυφωνία του συνθετικού θεάτρου»

Τρίτη 25 Φεβρουαρίου
13:00-16:00 | Αίθουσα χορού | 15 €

Σύμφωνα με την κλασική έννοια, το «δράμα» εστιάζει συνήθως σε ψυχολογικές συγκρούσεις ανάμεσα σε αντιπροσωπευτικά πρόσωπα πάνω στη σκηνή. Σε αυτή τη διάλεξη, ο Χάινερ Γκαίμπελς αναπτύσσει –χρησιμοποιώντας παραδείγματα με βίντεο από τα δικά του έργα μουσικού θεάτρου– πώς αυτή η έννοια αντικαθίσταται από ένα «δράμα αντίληψης» για τον θεατή. Η πολυφωνία των μέσων και οι αντιστίξεις μεταξύ μουσικής και λογοτεχνίας, σώματος και φωνής, ακοής και όρασης κλπ., συνιστούν την καλλιτεχνική εξέλιξη προς ένα θέατρο ως εμπειρία – πέρα από μια γραμμική αφήγηση και πέρα από τη συμβατική έννοια του παρόντος και της δραματικής έντασης.

Απευθύνεται σε:
Επαγγελματίες από διαφορετικούς καλλιτεχνικούς χώρους, όπως σκηνοθέτες, συνθέτες, συγγραφείς και ηθοποιούς
Γλώσσα:
Αγγλικά
Προϋποθέσεις:
Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η παρακολούθηση της παράστασης «Eraritjaritjaka, το μουσείο των φράσεων» .
Κρατήσεις:
Tηλ: 213 017 8002 | Email: education@onassis.org