Brighter

«Τι παραμένει οικείο και ζωντανό μέσα μας;» αναρωτιέται η χορογράφος Μυρτώ Γράψα, επαναδιατυπώνοντας στη νέα της δουλειά, "Brighter", μια σειρά από ερωτήματα που σχετίζονται με τον πόνο, την ηδονή και την ευτυχία.

Παρά τον «φωτεινό» τίτλο, η παράσταση αυτή προτείνει την καταβύθιση στο σκοτάδι της επιθυμίας, όχι για να δημιουργήσει απλώς μια διπλή ανάγνωση στα πράγματα –αυτήν της εναλλαγής του φωτός με το σκοτάδι–, αλλά για να μας παραπέμψει στη συμφιλίωση με ό,τι συνιστά τον πυρήνα του ανθρώπινου: το άγνωστο.

Τέσσερις ταλαντούχοι χορευτές, ανάμεσά τους και η ίδια η χορογράφος, σε ένα ιδιαίτερο σκηνικό περιβάλλον, επιχειρούν να αποκαλύψουν ό,τι έχει μείνει κρυφό, να αρθρώσουν κινητικά τις ανεξερεύνητες πτυχές του σώματος. Άλλωστε, το σώμα είναι μια επιφάνεια, το περιεχόμενο της οποίας μένει ακόμη να γραφτεί.

Το τρίπτυχο «πόνος-ηδονή-ευτυχία» μοιάζει να διατρέχει ολόκληρη την ιστορία της τέχνης: από την εποχή της μυθολογικής ερμηνείας του κόσμου έως την παροξυσμική «θύελλα κι ορμή» του ρομαντισμού και τις πιο σύγχρονες μετα-ανθρώπινες (post-human) προσεγγίσεις, το τρίπτυχο αυτό μας προσφέρει τρόπους να στοχαστούμε για το άτομο και τα δυσδιάκριτα όρια της υποκειμενικής εμπειρίας. Παροδικά ή όχι, ο πόνος, η ευτυχία, η ηδονή μάς βοηθούν σίγουρα να έρθουμε πιο κοντά στην κατανόηση της «φύσης» του ανθρώπου, φέρνοντας στο φως κι όλα τα μύχια της ύπαρξης.

Ένα σημαντικό μέρος της καλλιτεχνικής δημιουργίας σχετίζεται με τη λεγόμενη μετουσίωση του τραύματος, δηλαδή την επιθυμία του ατόμου να μετατρέψει σε θετικό συναίσθημα μια δύσκολη και οδυνηρή εμπειρία. Η Joanna Bourke, στο βιβλίο της, “The Story of Pain: From Prayer to Painkillers” (Oxford University Press, 2014 / Η ιστορία του πόνου: Από την προσευχή στα παυσίπονα), περιγράφει μεταξύ άλλων τη θεραπευτική λειτουργία του να αφηγούμαστε τον πόνο, να μοιραζόμαστε το άλγος στο πλαίσιο της ενσυναίσθησης και της εξοικείωσης με τον άλλον. Η τέχνη, σε αντίθεση με τα παυσίπονα, παραμένει ένας ζωντανός χώρος για να ακουστούν αυτές οι οδυνηρές ή τραυματικές ιστορίες.

Το 1838, ο Gustave Flaubert γράφει στις «Αναμνήσεις ενός τρελού»: «Είναι μια ηδονή (σχετιζόμενη με μια παιδική ανάμνηση του ήρωα) που δεν ξανάνιωσα από τότε ― γιατί τώρα η καρδιά στέγνωσε, τα δάκρυα στέρεψαν. Όμως, καταραμένοι να ‘ναι οι άνθρωποι που μ’ έκαναν κακό και διεφθαρμένο, εμένα, που ήμουν καλός κι αγνός! Καταραμένη να ‘ναι αυτή η στειρότητα του πολιτισμού που στεγνώνει και ξεθωριάζει κάθε τι που ανυψώνεται έως τον ήλιο της ποίησης και της καρδιάς.»