Toshiki Okada

Ο Τoshiki Okada είναι σκηνοθέτης και συγγραφέας. Είναι πρωτοπόρος της θεατρικής φόρμας και εξέχουσα μορφή του σύγχρονου ιαπωνικού θεάτρου, καθώς και ένας από τους διασημότερους εν ζωή σκηνοθέτες παγκοσμίως. Γεννημένος στη Γιοκοχάμα το 1973, ο Οκάντα ίδρυσε τη θεατρική ομάδα chelfitsch το 1997. Έκτοτε έχει γράψει και σκηνοθετήσει όλες τις παραστάσεις της ομάδας, εφαρμόζοντας μια ιδιαίτερη μεθοδολογία για να δημιουργεί θεατρικά έργα, και έχει γίνει γνωστός για τη χρήση μιας «υπερδιαλεκτικής» ιαπωνικής γλώσσας και για τις μοναδικές χορογραφίες του.

Η θεατρική ομάδα chelfitsch έκανε το ντεμπούτο της στο εξωτερικό με την παράσταση “Five Days in March” το 2007 και έκτοτε έχει παρουσιάσει παραγωγές της σε περισσότερες από 70 πόλεις σε όλο τον κόσμο. Με αυτό το έργο, η ομάδα άρχισε να θέτει σε αντιπαραβολή το κείμενο με μια θορυβώδη χορογραφία, εμπνευσμένη από καθημερινές κινήσεις. Συνεχίζουν να εξελίσσουν την ιδιαίτερη μεθοδολογία τους, η οποία περιστρέφεται γύρω από τη σχέση ομιλίας και σώματος. Οι παραστάσεις του Οκάντα προκύπτουν με βάση μια συγκεκριμένη μεθοδολογία δοκιμής και σφάλματος (trial and error), ενώ η απροσδόκητη και συναρπαστική εκφραστικότητα στις παραστάσεις του λειτουργεί ως ένα χιουμοριστικό “pas de deux”, σε ένα ρευστό πεδίο θεατρικών και χορευτικών στοιχείων.

Αυτό που κάνει το έργο του Οκάντα τόσο ξεχωριστό είναι ο εύστοχος τρόπος με τον οποίο συλλαμβάνει τον χρόνο. Διερωτάται τι σημαίνει να είσαι στο «παρόν» και πώς μπορεί αυτό να αρθρωθεί ικανοποιητικά στη σκηνή του θεάτρου (του). Στις παραστάσεις του, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον είναι συνυφασμένα.

Ο Τόσικι Οκάντα ανήκει στη νέα γενιά Ιαπώνων σκηνοθετών, στο έργο των οποίων κυριαρχεί μια έντονη ανησυχία για τη σύγχρονη ιαπωνική κοινωνία, για τα εμπόδια και τις ανεπάρκειές της. Το 2016 ξεκίνησε μετά από ανάθεση να σκηνοθετεί έργα για ένα πρόγραμμα ρεπερτορίου στο Munich Kammerspiele, ένα από τα κορυφαία δημόσια θέατρα στη Γερμανία, για τρεις συνεχείς σεζόν. Παράλληλα ασχολείται με τη δημιουργία έργων αξιοποιώντας τη νέα τεχνική του «βίντεο θεάτρου» (“video theater”).

Η Sara Jansen γράφει στο The Theatre Times, στο άρθρο της “In What Time Do We Live? Time and Distance in The Work of Toshiki Okada” (Σε τι χρόνο ζούμε; Χρόνος και απόσταση στο έργο του Toshiki Okada):

«Ο Okada καταφέρνει να κλονίσει τις λέξεις και τις χειρονομίες και να αναδείξει τα λάθη, τις (ακούσιες) κινήσεις και τις αμήχανες στάσεις που συνηθίζουν οι άνθρωποι όταν μιλάνε. Διερευνά το οριακό σημείο στο οποίο τα μοτίβα ομιλίας και χειρονομιών γίνονται παράδοξα. Αντί να μοιράσουν τη “συναίσθησή” τους, ή την προσοχή τους, ανάμεσα σε αρθρωμένο λόγο και σωματικές χειρονομίες, ζητά από τους ερμηνευτές να επικεντρωθούν στην εικόνα ή στην ιδέα η οποία, όπως ο ίδιος διαβεβαιώνει, προηγείται τόσο από τις λέξεις όσο και από τις χειρονομίες. (…)

Η σωματικότητα είναι αμήχανη αλλά ενέχει μια αυθεντικότητα. Οι κινήσεις παραπέμπουν σε καθημερινές πράξεις και είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την ατομικότητα του ερμηνευτή. Αποδιοργανώνοντας την ομιλία και τη χειρονομία, ο Οκάντα αναδεικνύει και τις δύο όψεις της επικοινωνίας και επισημαίνει την αξεδιάλυτη σχέση μεταξύ τους, όσο και την εξουσία που η γλώσσα ασκεί συνήθως πάνω στο σώμα.

Για τον Οκάντα, αυτή η προσέγγιση καταρχήν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα. Υποστηρίζει ότι δεν είμαστε πολύ ξεκάθαροι στην καθημερινότητά μας και ότι οι λέξεις και οι χειρονομίες μας σπανίως συμφωνούν απόλυτα. Παρ’ όλα αυτά υπάρχει μια αίσθηση πλεονάσματος και στα δύο. Οι λέξεις ρέουν ασταμάτητα και οι προτάσεις παραμένουν ασύντακτες ή ημιτελείς. Οι χειρονομίες μεγεθύνονται, γίνονται δυσανάλογες, αταίριαστες. Αυτό το ολίσθημα έχει ένα αλλόκοτο και χιουμοριστικό αποτέλεσμα, καθώς και έναν ελκυστικό και συναρπαστικό ρυθμό.»

Ο Τόσικι Οκάντα ήρθε για πρώτη φορά στην Ελλάδα με το "Ground and Floor" στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση τον Νοέμβριο του 2011.