Η Στέγη παρουσιάζει την τοιχογραφία του Αριστείδη Λάππα, «Μια Αθηνά για την Αθήνα» στην Ομόνοια
Mια νέα, πολύχρωμη Αθηνά για μια νέα, πολυπολιτισμική Αθήνα
Η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση παρουσιάζει την τοιχογραφία του ανερχόμενου εικαστικού Αριστείδη Λάππα: μια νέα, πολύχρωμη Αθηνά για μια νέα, πολυπολιτισμική Αθήνα.
Φωτογραφια: Στελιος Τζετζιας
Η τοιχογραφία του Αριστείδη Λάππα με τίτλο “She Who Protects” κοντά στην πλατεία Ομονοίας (Πανεπιστημίου 58) υμνεί τη διαφορετικότητα αναδεικνύοντας τον ζωντανό χαρακτήρα μιας πόλης που συνεχώς αλλάζει. Είναι ένα έργο που καθρεφτίζει τον πολύχρωμο χαρακτήρα της Αθήνας και το διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο των σύγχρονων Αθηναίων.
Συνομιλώντας με το άγαλμα της Προμάχου Αθηνάς του Λεωνίδα Δρόση, αλλά και με εκείνο του Φειδία, η Αθηνά του Λάππα εμφανίζεται ως προστάτιδα της πόλης των Αθηνών. Η θεά απεικονίζεται πάνοπλη, κρατώντας το δόρυ της και την ασπίδα. Έχει κατέβει από το ψηλό βάθρο και είναι έτοιμη να γίνει ένα με το πλήθος. Παρότι επιβλητική, δεν είναι τρομακτική, δεν θα φοβίζει τους ανυποψίαστους και συνήθως βιαστικούς περαστικούς. Οι απελευθερωμένες φόρμες και τα έντονα χρώματα της σύνθεσης θυμίζουν παιδικό σχέδιο, ενώ τα μοτίβα στην πανοπλία της παραπέμπουν σε αφρικανικά υφάσματα και σε παραδοσιακές γυναικείες φορεσιές των Βαλκανίων. Η πολύχρωμη θεότητα του Λάππα αντικατοπτρίζει τη νομαδική κουλτούρα και την πολυπολιτισμικότητα που συναντάμε στις γειτονιές του κέντρου της Αθήνας. Ο καλλιτέχνης προσαρμόζει έτσι μια μυθολογική αφήγηση στα δεδομένα της εποχής μας. Σε άλλο επίπεδο, έχοντας επίγνωση ότι τα αρχαία αγάλματα ήταν χρωματιστά και μέρος της καθημερινής ζωής, ο Λάππας επαναλαμβάνει ένα ερώτημα που φαίνεται να τον απασχολεί καιρό τώρα: «τι ρόλο διαδραματίζει το χρώμα στη γλυπτική;»
Ο καλλιτέχνης σημειώνει για την τοιχογραφία του: «Αυτό το έργο συνομιλεί με μια εικόνα από ένα μεγάλο πανό που ήταν κρεμασμένο στο κτίριο ενός πολυκαταστήματος στην πλατεία Ομονοίας. Ήταν μια εικόνα που ήθελε να ανακοινώσει στον κόσμο τον χαρακτήρα αυτής της πόλης. Στους ανθρώπους που κάθε μέρα περνούσαν από μπροστά της αλλά και σε όσους ερχόντουσαν από μακριά για να την ανταμώσουν. Μια εικόνα της θεάς Αθηνάς πάνω στην ιωνική κολόνα, το γλυπτό του Λεωνίδα Δρόση που στέκεται ψηλά στην Ακαδημία Αθηνών, λίγα μέτρα πάνω από την πλατεία. Έχοντας πια κατέβει το πανό, αυτό το άσπρο γλυπτό παραμένει να είναι η εικόνα που δίνει το όνομα στην πόλη μας. Μια εικόνα βασισμένη σε ένα πρότυπο που επιλέχτηκε να μας ορίζει. Αλλά εκεί, κάτω από την κολόνα, είναι μια άλλη θεά που δίνει τον χαρακτήρα της στην πόλη. Το πνεύμα που υπάρχει στα στενά τον δρόμων, στα μπαρ και τις στοές. Ο αέρας που γεμίζει τα πνευμόνια της με ζέστη.
Ψάχνοντας για τις αρχαίες θεότητες, ανακάλυψα πως οι ρίζες της Αθηνάς πηγαίνουν βαθιά πίσω στην ιστορία. Διαφορετικές εκδοχές και εκφράσεις της ίδιας μυθολογικής ιδέας από την Νεολιθική Ευρώπη, την Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία. Αναφορές σε αρπακτικά πουλιά σχετιζόμενα με τη Μεγάλη Γυναικεία Θεά των μητριαρχικών κοινοτήτων της προϊστορικής εποχής, όπως η κουκουβάγια που τώρα γνωρίζουμε ως σύμβολο σοφίας. Τα φίδια στο ρούχο της, που λίγοι πια προσέχουν, είναι σύμβολα της αλλαγής και της αναγέννησης. Η γοργόνα στην πανοπλία της θυμίζει σε όποιον πάει να την αντιμετωπίσει την αρχέγονη δύναμή της. Αυτές οι αναφορές άρχισαν να σχηματίζουν μια πιο πολύχρωμη διάσταση σε αυτή τη γνωστή σε όλους μας θεά, που μας βλέπει κάθε μέρα να περνάμε φουριόζοι από το κέντρο της πόλης της.
Είναι πλέον γνωστό πως πολλά από τα αγάλματα της αρχαιότητας ήταν χρωματιστά και η Δυτική μας αντίληψη για αυτά ως ένα λευκό ιδανικό ίσως έχει περισσότερες πτυχές πέρα από την ανάγνωση που ξέρουμε. Βλέποντας κανείς την Αθηνά ως ένα σύμβολο εμπλουτισμένο με αναφορές και συνδέσεις με ιστορίες από διάφορους πολιτισμούς, ίσως τη φέρνει πιο κοντά στην Αθήνα του τώρα. Μια πόλη που κατοικείται από άτομα προερχόμενα από χίλιους και δυο δρόμους, μια πόλη που τους ανήκει. Αυτή η Αθήνα είναι ντυμένη με τα πολύχρωμα υφάσματα από την Ανατολή, την Αφρική και τα χωριά τον Βαλκανίων. Μέρη από τα οποία η ίδια η μυθολογική της ιδέα προέρχεται.
Ίσως μέσα στην Ιστορία μας να υπάρχουν όλα τα στοιχεία για να φτιάξουμε ένα αφήγημα που να χωράει όλους τους ανθρώπους, αρκεί να μπορέσουμε να το φανταστούμε και να το απαγγείλουμε. Με αυτό το έργο θέλησα να αναπαραστήσω μια Αθηνά που να αντιπροσωπεύει, να φροντίζει και να προστατεύει την Αθήνα του τώρα. Μια πόλη με πολλές ιστορίες, χρώματα και όνειρα».
Κάθε χρόνο, μέσα από αναθέσεις και επιτόπιες καλλιτεχνικές παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο του κέντρου της Αθήνας, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση αναζητά μέρη στα οποία η τέχνη μπλέκεται με τη καθημερινότητα. Μέσα από μια σειρά έργων που διαπερνούν τις πολυκατοικίες, σπουδαία έργα σύγχρονων Ελλήνων εικαστικών αναγεννιούνται σε μεγάλη κλίμακα. Οι πρώτες τοιχογραφίες που είναι ήδη μέρος του αστικού ιστού της Αθήνας είναι το «Φιλί» του Ηλία Παπαηλιάκη στην πλατεία Αυδή στο Μεταξουργείο, και το «Κύμα / Νεύμα» της Σοφίας Στεβή στην πλατεία Μαβίλη.
Ο Αριστείδης Λάππας (γενν. Αθήνα, 1993) ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος του University of West England, στο Μπρίστολ του Ηνωμένου Βασιλείου. Με την υποτροφία Erasmus φοίτησε στην Accademia di Belle Arti di Bologna της Ιταλίας. Έχει παρουσιάσει τη δουλειά του σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις, μεταξύ των οποίων και στις: “Athens Biennial 7: Eclipse” (2021), “The Portent Passage of Teras,” TAR, Μόλυβος Λέσβου (2021), “Tenderness of a Cutting Sword,” The Breeder, Αθήνα (2020), «Θεωρήματα», ΕΜΣΤ, Αθήνα (2020), “Polymorphic Entrancing Topos,” PET Projects, Αθήνα (2019), “Part II,” The Breeder, Αθήνα (2019), “Break Time Contemplations,” Transformer, Ουάσιγκτον, ΗΠΑ (2018). To 2020 βραβεύτηκε με το Artworks Fellow Grant. Από τον Νοέμβριο του 2020 έως τον Ιανουάριο του 2021 ήταν φιλοξενούμενος καλλιτέχνης στο St.A.I.R, στο Γκρατς της Αυστρίας. Ο Λάππας αντιπροσωπεύεται από την γκαλερί The Breeder (Αθήνα).
Αριστείδης Λάππας, εικαστικός
Οργάνωση Παραγωγής Ιδρύματος Ωνάση: Μαρία Βασαριώτου
Εκτέλεση Παραγωγής: UrbanAct
Υλοποίηση: Kez
Onassis Culture
Διευθύντρια Πολιτισμού: Αφροδίτη Παναγιωτάκου
Αναπληρωτής Διευθυντής Πολιτισμού: Δημήτρης Θεοδωρόπουλος
Σχεδιασμός προβολής: Τμήμα Επικοινωνίας Ιδρύματος Ωνάση
Ανάθεση & Παραγωγή: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση