Το 3137 και η Δρ Audrey-Flore Ngomsik συνεργάζονται για το πρόγραμμα φιλοξενίας Studiotopia στη Στέγη

Οι μισές κατοικήσιμες εκτάσεις γης του πλανήτη χρησιμοποιούνται για αγροτικές καλλιέργειες. Ο τρόπος διαχείρισης αυτών των εκτάσεων επηρεάζει τα επίπεδα αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την πρόσβαση των ανθρώπων σε θρεπτική διατροφή. Σημειώνοντας αλματώδη πρόοδο στην παραγωγικότητα, το βιομηχανικό σύστημα τροφίμων έχει εν πολλοίς καταφέρει να καλύψει τις ανάγκες του ολοένα αυξανόμενου παγκόσμιου πληθυσμού. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση της παραγωγής τροφίμων, καθώς και η διαχείριση των υποπροϊόντων τροφίμων, θέτει σε κίνδυνο τη βιοποικιλότητα και την ανθρώπινη υγεία. Είναι ξεκάθαρο ότι αυτό το σύστημα τροφίμων δεν ανταποκρίνεται στον 21ο αιώνα και ότι απαιτείται ένα νέο μοντέλο.

Συνδυάζοντας τα ενδιαφέροντα και τις πρακτικές της Audrey-Flore Ngomsik και της συλλογικότητας 3 137, το πρόγραμμα θα επικεντρωθεί στο πώς η κυκλική οικονομία θα μπορούσε να αποτελέσει τη λύση για ένα πιο βιώσιμο σύστημα τροφίμων. Κεντρικές είναι οι έννοιες της συνεργασίας, της βιωσιμότητας και της κατανάλωσης, σε σχέση με την κλιματική δράση και αλλαγή. Σε αυτό το πρόγραμμα σκεφτόμαστε, καταγράφουμε, φανταζόμαστε διαφορετικά και προγραμματίζουμε τις καθημερινές διατροφικές μας συνήθειες, όπως αυτές αλλάζουν με γνώμονα έναν πιο βιώσιμο πλανήτη και σε μια προσπάθεια να αποκτήσουμε μεγαλύτερη επίγνωση του οικολογικού μας αποτυπώματος.

Για να καταλάβουμε τι είναι η κυκλική οικονομία, πρέπει καταρχάς να ξέρουμε τι είναι η γραμμική οικονομία, καθώς και η οικονομία της ανακύκλωσης. Η γραμμική οικονομία είναι αυτό που κάνουμε μέχρι τώρα. Οι πρώτες ύλες συλλέγονται και κατόπιν μετατρέπονται σε προϊόντα, τα οποία χρησιμοποιούνται μέχρι να καταλήξουν στα σκουπίδια. Σε αυτό το οικονομικό σύστημα η αξία προκύπτει από την παραγωγή και την πώληση όσων περισσότερων προϊόντων γίνεται. Η οικονομία της ανακύκλωσης συνίσταται στη μείωση των ρύπων και τη διατήρηση των φυσικών πόρων μέσα από τη συστηματική συλλογή, επεξεργασία και επαναχρησιμοποίηση των απορριμμάτων. Η οικονομία της ανακύκλωσης προτείνει τη «μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση». Η χρήση πόρων ελαχιστοποιείται (μείωση). Η επαναχρησιμοποίηση προϊόντων ή μερών τους μεγιστοποιείται (επαναχρησιμοποίηση). Και τέλος, οι πρώτες ύλες επαναχρησιμοποιούνται με υψηλές προδιαγραφές (ανακύκλωση). Σε αυτό το σύστημα η αξία έχει να κάνει με τη διατήρηση της ίδιας της αξίας. Επομένως, η κυκλική οικονομία δεν βασίζεται μόνο στην ανακύκλωση. Αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο η αξία δημιουργείται και διατηρείται, αλλάζει τις μεθόδους παραγωγής και τα επιχειρηματικά μοντέλα.

Μπορούμε να αναλογιστούμε πώς γινόταν η παραγωγή σε παλιότερες γενιές και να λάβουμε υπόψη αυτές τις πληροφορίες για το σημερινό αλλά και το μελλοντικό σύστημα παραγωγής;

Το πρόγραμμα ξεκίνησε με μια σειρά συναντήσεων της ομάδας, στις οποίες συζητήσαμε παραδείγματα εμπορικών και συνεργατικών επιχειρήσεων που ακολουθούν τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Εξετάσαμε διαφορετικές πολιτικές που εφαρμόζονται σε επίπεδο πόλης ή/και χώρας και σταδιακά αρχίσαμε να σκεφτόμαστε πώς πολιτικές και μέτρα που έχουν εφαρμοστεί σε ένα μέρος θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σε ένα άλλο. Στην πορεία το ενδιαφέρον μας στράφηκε στην Αθήνα, που αποτελεί πολύ ενδεικτικό παράδειγμα, καθώς το πρώτο πρόγραμμα ανακύκλωσης οργανικών υλικών τέθηκε σε εφαρμογή μόλις το 2020.

Έτσι, η δουλειά μας κινήθηκε στο να δούμε πώς μπορούμε, μέσα στον αστικό χώρο όπου ζούμε και με τις συγκεκριμένες δυνατότητες ανακύκλωσης, να ενσωματώσουμε πρακτικές που υποστηρίζουν την κυκλική οικονομία. Προς αυτή την κατεύθυνση, βάλαμε τους εαυτούς μας στη θέση του να δοκιμάσουμε κατά πόσο μπορούμε να ελέγξουμε τα οργανικά μας απορρίμματα στον οικιακό μας χώρο. Φτιάξαμε ένα είδος ημερολογίου, όπου καταγράψαμε ποια οργανικά υλικά χρησιμοποιούμε πιο συχνά, πόσο όγκο από αυτά καταναλώνουμε ανά εβδομάδα, ποια σημεία των υλικών χρησιμοποιούμε και ποια πετάμε, πόση συσκευασία περιτυλίγει την τροφή μας. Με βάση αυτό το ημερολόγιο η Audrey έφτιαξε ένα «βιβλίο συνταγών» επεξεργασίας των απορριμμάτων στο οποίο, ακολουθώντας την παράδοση του «δεν πετάμε τίποτα», πρότεινε τη δημιουργία σκευασμάτων με όφελος για την καθημερινή διατροφή και υγεία, καθώς και για την καθαριότητα του σπιτιού.

Αφού συγκεντρώσαμε όλες αυτές τις πληροφορίες, αρχίσαμε να πειραματιζόμαστε, χρησιμοποιώντας όλα τα υλικά που είχαμε συλλέξει στην προηγούμενη φάση. Με τεχνικές όπως η εκχύλιση, ο μαγνητικός διαχωρισμός και η συσκευασία σε κάψουλες, επιχειρήσαμε να φτιάξουμε νέα «προϊόντα» από τα απορρίμματα, δοκιμάζοντας διάφορες πρακτικές και διαφορετικούς τρόπους χρήσης.

Από τα καθημερινά μας «σκουπίδια» φτιάξαμε ένα αυτοσχέδιο φαρμακείο, αρωματοπωλείο και delicatessen. Μαζέψαμε τσόφλια από αυγά, αποξηράναμε φλούδες μπανάνας, συλλέξαμε στυμμένες κούπες πορτοκαλιών, συντηρήσαμε τις φλούδες και την «άχρηστη» σάρκα από τα μήλα. Από αυτά φτιάξαμε κάψουλες μαγνησίου με πολλαπλά οφέλη για την υγεία, πηκτίνη για μαγειρική χρήση, λίπασμα για καλλιέργεια και αιθέρια έλαια που παρασκευάσαμε με διαφορετικές μεθόδους.

Παράλληλα, ενώ αναρωτιόμασταν πώς η κυκλική οικονομία θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα πιο βιώσιμο σύστημα τροφίμων, ασχοληθήκαμε και με το εμπόριο τροφίμων, για να καταλήξουμε εντέλει στην ιστορία της συσκευασίας τροφίμων. Η έρευνά μας μας έκανε να σκεφτούμε τον ρόλο των σουπερμάρκετ στην παραγωγή απορριμμάτων. Επομένως, οργανώσαμε μια παρέμβαση σε ένα σουπερμάρκετ της περιοχής στις 8 Απριλίου. Εφτά άτομα συναντήθηκαν στο σουπερμάρκετ, έχοντας ως στόχο να αγοράσουν συσκευασμένα προϊόντα και να φύγουν από το σουπερμάρκετ χωρίς συσκευασίες. Μπορείτε να δείτε πώς πήγε αυτή η παρέμβαση εδώ.

Συνεπώς, από τη μικρο-κλίμακα του σπιτιού και τον χώρο της κατανάλωσης, περάσαμε στον χώρο της αγοράς, και σταδιακά αρχίσαμε να σκεφτόμαστε τρόπους με τους οποίους οι μικρής κλίμακας οικιακές συνήθειες κυκλικής οικονομίας μπορούν να περάσουν στο ανοιχτό πεδίο της πόλης. Με άλλα λόγια, πώς μπορεί να δημιουργηθεί μια αντιστοιχία του σπιτιού με τον «δημόσιο χώρο» και τη γειτονιά και να συνδεθεί η φροντίδα του οίκου με αυτή του οικο-συστήματος.

Το τελικό έργο της συνεργασίας μεταξύ της Audrey-Flore Ngomsik και του 3 137 παίρνει τη μορφή μιας κινούμενης πλατφόρμας, μιας τροχήλατης καντίνας ή ενός μανάβικου, ενός performative δειγματολογίου, μιας συσκευής καθαρισμού ή μιας κινητής διαφημιστικής καμπάνιας. Λειτουργεί σαν πομπός, μεγάφωνο, ιός, μέσο μεταφοράς ιδεών και ύλης. Μας ενδιαφέρει να δημιουργήσουμε μια πειραματική καμπάνια ενημέρωσης, μια υπόσχεση δέσμευσης όπως αυτή ενός χόμπι, μιας χρόνιας συνήθειας ή μιας πολιτικής εκστρατείας. Η πλατφόρμα αυτή πρόκειται να κινηθεί στις γειτονιές και να δράσει σε ανύποπτους χρόνους με παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο, οι οποίες αποτελούν και προτροπή για τον κάτοικο της πόλης και κάθε νοικοκυριό. Πρόκειται για έναν μηχανισμό που προτείνει αστικές τελετουργίες φροντίδας του φυσικού περιβάλλοντος της πόλης και επιχειρεί τη σύνδεση της ατομικής ρουτίνας και της ατομικής προσπάθειας με τη συλλογική διεκδίκηση. Επιπλέον, σε ένα μελλοντικό δυστοπικό σενάριο, πιθανά όχι και τόσο μακρινό, μπορεί να λειτουργήσει ως οδηγός συλλογικής επιβίωσης στην πόλη. Η γνώση γύρω από τη χρήση και επεξεργασία στο μέγιστο των πρώτων υλών μπορεί να αποτελέσει ένα βασικό εργαλείο αντίστασης και επιβίωσης.