Στέλιος Τζέτζιας

Το νέο κτίριο του Αρχείου Καβάφη στην οδό Φρυνίχου στην Πλάκα

Ένας χώρος ανοιχτός σε όλους, κοινό και μελετητές.

Το Αρχείο Καβάφη, στην οδό Φρυνίχου στην Πλάκα, φιλοξενεί το λογοτεχνικό και το προσωπικό αρχείο του ποιητή, 966 βιβλία που περιλαμβάνονταν στη βιβλιοθήκη του, αλλά και μια συλλογή τεκμηρίων και έργων τέχνης με αναφορές στον Καβάφη.

Το Ίδρυμα Ωνάση απέκτησε το αρχείο Καβάφη στα τέλη του 2012, διασφαλίζοντας την παραμονή του στην Ελλάδα και αποτρέποντας τον ενδεχόμενο κατακερματισμό του. Σκοπός του Ιδρύματος Ωνάση είναι η ανοιχτότητα και η ελεύθερη πρόσβαση στο αρχείο κοινού και ερευνητών, καθώς και η διάδοση του διεθνούς χαρακτήρα της ποίησης του Κ. Π. Καβάφη. Την ίδια στιγμή, το αρχείο εμπλούτισε τις συλλογές της Ωνασείου Βιβλιοθήκης με σπάνιες εκδόσεις και την πολιτιστική κληρονομιά επτά αιώνων.

Μετά τη δημοσίευση της ψηφιακής συλλογής του Αρχείου Καβάφη τον Μάρτιο του 2019, η οποία κατέστησε το αρχείο ανοιχτό και προσιτό σε όλους, το Ίδρυμα Ωνάση επένδυσε στη δημιουργία του Αρχείου Καβάφη, ενός χώρου στην Αθήνα για το αρχείο του ποιητή, που εγκαινιάστηκε τον Νοέμβριο του 2023. Σκοπός ήταν η δημιουργία ενός χώρου για τα γραπτά και τα βιβλία του ποιητή, τα προσωπικά του αντικείμενα και έπιπλα, πλαισιωμένα από έργα τέχνης που μας δίνουν την ευκαιρία να κατανοήσουμε σε βάθος την ολοένα αυξανόμενη επίδρασή του σε καλλιτέχνες από την εποχή του μέχρι και σήμερα. Το Αρχείο Καβάφη είναι ένας χώρος ανοιχτός σε όλους, τους κατοίκους της πόλης, τους ερευνητές και τους επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Ανακαλύψτε την ψηφιακή συλλογή του Αρχείου Καβάφη με περισσότερα από 2.000 αρχειακά τεκμήρια στο cavafy.onassis.org.

Φωτογραφία: Στέλιος Τζέτζιας

O χώρος

Ο νέος χώρος του Αρχείου Καβάφη περιλαμβάνει τρεις αίθουσες για το κοινό: αίθουσα με τα προσωπικά αντικείμενα του Κ. Π. Καβάφη, αίθουσα αφιερωμένη στην Αθήνα του Καβάφη και το Αναγνωστήριο. Το αρχείο και η βιβλιοθήκη φυλάσσονται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, κατά τη συνήθη πρακτική των αρχείων, εντός του νέου χώρου.

Οι αίθουσες με τη συλλογή από προσωπικά αντικείμενα και έπιπλα του ποιητή αντικατοπτρίζουν τις παραστάσεις στον προσωπικό του χώρο στην Αλεξάνδρεια. Ανάμεσα σε φωτογραφίες του ιδίου και της οικογένειάς του, βάζα, κορνίζες, ένα αντίγραφο των γυαλιών του, το γραφείο του και άλλα μικρά και μεγάλα αντικείμενα, ξεχωρίζουν έξι προσωπογραφίες του ποιητή από σύγχρονούς του καλλιτέχνες. Τα μόνα αντικείμενα που ο ποιητής δεν άγγιξε ποτέ, αλλά εκτίθενται στον χώρο, είναι η νεκρική μάσκα του, αλλά και η πρώτη έκδοση των καβαφικών ποιημάτων, σε φιλολογική επιμέλεια Ρίκας Σεγκοπούλου και εικονογράφηση Τάκη Καλμούχου, η οποία τυπώθηκε το 1935, μετά τον θάνατό του.

Στην αίθουσα «Η Αθήνα του Καβάφη» ξεχωρίζουν οι σελίδες από τα ημερολόγια που κράτησε ο Καβάφης από τα ταξίδια του στην Αθήνα και πλήθος επιστολών και σημειωμάτων θαυμασμού και συγκίνησης για το έργο του Αλεξανδρινού ποιητή από τον Γρηγόριο Ξενόπουλο, τον Ίωνα Δραγούμη, τον Άγγελο Σικελιανό, τον Δημήτρη Μητρόπουλο, τον Τέλλο Άγρα, τον Ναπολέοντα Λαπαθιώτη και τον νομικό και οικονομολόγο Γεώργιο Χαριτάκη, ο οποίος μετέφερε τα καλά λόγια του Κωστή Παλαμά για το έργο του Καβάφη, μεταξύ άλλων. Η αίθουσα περιλαμβάνει επίσης εκδόσεις διακεκριμένων Αθηναίων ποιητών και πεζογράφων με χειρόγραφες αφιερώσεις τους στον Καβάφη. Ο Άγγελος Σικελιανός τού αφιέρωσε τον «Τελευταίο Ορφικό Διθύραμβο» (1932), ο Κώστας Καρυωτάκης τα «Νηπενθή» (1921), ο Μιλτιάδης Μαλακάσης τα «Αντίφωνα» (1931), ο Γιώργος Θεοτοκάς τις «Ώρες αργίας» (1931) και η Γαλάτεια Καζαντζάκη το «11 π.μ. − 1 μ.μ.» κι’ άλλα διηγήματα (1929).

Φωτογραφία: Στέλιος Τζέτζιας

Το Αναγνωστήριο στο κτίριο της οδού Φρυνίχου αποτελεί τον χώρο συνάντησης του κοινού με το φυσικό αρχείο Καβάφη. Στον χώρο αυτόν φιλοξενούνται δύο ενότητες έργων τέχνης. Στην ενότητα «Προσωπογραφίες του Καβάφη» παρουσιάζεται ο Αλεξανδρινός ποιητής μέσα από τη ματιά σπουδαίων καλλιτεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, σε έξι ιδιαίτερες προσωπογραφίες από τους Νίκο Εγγονόπουλο, David Levine, Γιώργο Ιωάννου, Σωτήρη Σόρογκα, Άρια Κομιανού και Γιάννη Κυριακίδη. Από την άλλη, η ενότητα «Αιγυπτιώτες ζωγράφοι» μας καλεί να φανταστούμε την καθημερινότητα στην Αλεξάνδρεια της εποχής του Κ. Π. Καβάφη, μέσα από δέκα έργα τέχνης σύγχρονων του ποιητή ζωγράφων από την Αίγυπτο, που αποτυπώνουν στιγμιότυπα της ζωής στην πόλη όπου γεννήθηκε και έζησε ο ίδιος.

Το κτίριο της οδού Φρυνίχου 16 είναι χτισμένο το 1910. Έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο από το Υπουργείο Πολιτισμού το 1978 και μνημείο αρχιτεκτονικής κληρονομιάς που χρειάζεται ειδική προστασία, καθώς παρουσιάζει εξαιρετικό και μορφολογικό ενδιαφέρον με έντονα στοιχεία εκλεκτικισμού της περιόδου 1920-1930. Επιπλέον, η διακόσμηση της πρόσοψής του είναι εντυπωσιακή, με επιτυχημένη χρήση των αψίδων στα ανοίγματα. Το κτίριο σώζεται σε άριστη κατάσταση και δένει αρμονικά με το περιβάλλον, καθώς η οδός Φρυνίχου αποτελεί μια από τις οδούς προσπέλασης της Πλάκας και διασώζει αρκετά αξιόλογα κτίσματα της ίδιας περιόδου. Το 1989 πραγματοποιήθηκε διώροφη προσθήκη με υπόγειο κατ’ επέκταση του υπάρχοντος διατηρητέου κτιρίου. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, απαγορεύεται η αφαίρεση, η αλλοίωση ή η καταστροφή των επιμέρους διακοσμητικών και αρχιτεκτονικών του στοιχείων αλλά και του ίδιου του κτιρίου. Παρά τον εξωτερικό εκλεκτικιστικό-νεομπαρόκ πλούσιο διάκοσμο, στον εσωτερικό του χώρο δεν έχει κάποια αντίστοιχη αρχιτεκτονική.

Η Εύα Μανιδάκη και Θανάσης Δεμίρης του Flux-office, ανέλαβαν τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και την επιμέλεια του νέου χώρου του Αρχείου Καβάφη: «Νιώσαμε μεγάλη χαρά για την πρόσκληση σε μια τόσο μεγάλη πρόκληση, καθώς έπρεπε να αναδείξουμε έναν τόσο σημαντικό ποιητή. Πρόθεσή μας ήταν να μη δημιουργήσουμε μια αναπαράσταση. Οπότε, αυτό που μας ενδιέφερε ήταν να κάνουμε μια καινούρια αφήγηση, που να είναι ανοιχτή στον επισκέπτη μέσα από τα εκθέματα και τις γειτνιάσεις. Κεντρική ιδέα του σχεδιασμού είναι η δημιουργία μιας αποσπασματικής δεύτερης επιδερμίδας πάνω στο υφιστάμενο κτίριο. Καθένα από τα αντικείμενα γίνεται κομμάτι μιας νέας αφήγησης. Οι τρεις χώροι λειτουργούν περισσότερο σαν ένα δοχείο μνήμης της προσωπικής ζωής του ποιητή. Το Αρχείο Καβάφη έχει πρόσβαση σε έναν κήπο, ο οποίος είναι υπό κατασκευή, με θεματικές φυτεύσεις που εμπνέονται από την Αλεξάνδρεια ή από λουλούδια που περιγράφονται στα ποιήματά του».

Ανακαλύψτε τα προσωπικά αντικείμενα του Καβάφη

εικόνα 1 / 5

Φωτογραφία: Στέλιος Τζέτζιας

εικόνα 2 / 5

Φωτογραφία: Στέλιος Τζέτζιας

εικόνα 3 / 5

Φωτογραφία: Στέλιος Τζέτζιας

εικόνα 4 / 5

Φωτογραφία: Στέλιος Τζέτζιας

εικόνα 5 / 5

Φωτογραφία: Στέλιος Τζέτζιας

«Αγαπώ τόσῳ πολύ τας Αθήνας» έγραφε o Καβάφης σε μια επιστολή του το 1903. Η Αθήνα αναμφίβολα τον γοήτευε. Έβλεπε την πόλη ως εφαλτήριο της ποιητικής του αναγνώρισης και αναζητούσε απεγνωσμένα την κριτική επιδοκιμασία των Αθηναίων αναγνωστών του.

Ενσωματωμένα Πολυμέσα

Αν επιθυμείτε να δείτε αυτό το υλικό, παρακαλούμε να προσαρμόσετε τις ρυθμίσεις των cookies σας επιλέγοντας τις κατηγορίες Επίδοσης και Στόχευσης. Τα δεδομένα σας ενδέχεται να μεταφερθούν σε υπηρεσίες τρίτων μέσων όπως τα YouTube, Vimeo, SoundCloud και Issuu.

Προσαρμογή των ρυθμίσεων Cookies

Επικοινωνία

Αρχείο Καβάφη
Φρυνίχου 16B, Πλάκα, 10558

Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη, Πέμπτη & Σάββατο, 11:00-18:00
Είσοδος ελεύθερη
Πληροφορίες: 210 3713 000

Οι επισκέψεις για ερευνητικό σκοπό στο αρχείο και τη βιβλιοθήκη Καβάφη πραγματοποιούνται κατόπιν σχετικού αιτήματος μέσω της συνημμένης φόρμας.
Ο χώρος δεν είναι ακόμα προσβάσιμος από ΑΜΕΑ.

Φωτογραφία: Στέλιος Τζέτζιας

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΧΩΡΟΥ ΤΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

Peter Jeffreys, Αναπληρωτής Καθηγητής Αγγλικής Λογοτεχνίας στο Suffolk University της Βοστόνης

Gonda Van Steen, Καθηγήτρια, έδρα Κοραής στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών και στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών του King’s College στο Λονδίνο

Αμαλία Παππά, Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια στα Γενικά Αρχεία του Κράτους

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΡΧΕΙΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

Στάθης Γουργουρής, Καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Κοινωνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης

Μαρία Μπολέτση, Καθηγήτρια Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ και Επίκουρη Καθηγήτρια Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Λάιντεν

Μάρθα Βασιλειάδη, Επίκουρη Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Bart Soethaert, Επιστημονικός Υπεύθυνος (Principal Investigator) στο ερευνητικό πρόγραμμα αριστείας “Temporal Communities: Doing Literature in a Global Perspective” (EXC 2020) και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου

Αμαλία Παππά, Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια στα Γενικά Αρχεία του Κράτους

Χριστίνα Ντουνιά, Ομότιμη Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ)

Peter Jeffreys, Αναπληρωτής Καθηγητής Αγγλικής Λογοτεχνίας στο Suffolk University της Βοστόνης

Τάκης Καγιαλής, Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

Vicente Fernández González, Αναπληρωτής Καθηγητής Μετάφρασης και Διερμηνείας Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα

ONASSIS CULTURE

Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Director of Culture

Δημήτρης Θεοδωρόπουλος, Deputy Director of Culture

ONASSIS EDUCATION

Έφη Τσιότσιου, Executive Director & Director of Education

Μαριάννα Χριστοφή, Project Development Manager

Αγγελική Μούσιου, Cavafy Archive Researcher