TACK της Βάνιας Τέρνερ – 2024

Όταν η Ολυμπιονίκης Σοφία Μπεκατώρου αποκαλύπτει δημόσια τον βιασμό της από έναν ισχυρό παράγοντα της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας, πυροδοτεί το κίνημα #MeToo στην Ελλάδα και δίνει τη δύναμη σε εκατοντάδες γυναίκες να σπάσουν την δική τους σιωπή. Μία από αυτές είναι η Αμαλία. Η Αμαλία είναι νεαρή πρωταθλήτρια της ιστιοπλοΐας και αποφασίζει να οδηγήσει τον πρώην προπονητή της στα δικαστήρια και να τον καταγγείλει για την συστηματική κακοποίηση που υπέστη από εκείνον ανάμεσα στα 11 και τα 13. Η δίκη κατά του προπονητή είναι η πρώτη του ελληνικού #MeToo. Το "TACK" παρακολουθεί τις δύο γυναίκες επί δύο χρόνια και καταγράφει τη ζωή και τον αγώνα τους. Σκίτσα animation ζωντανεύουν τη σκληρή ακροαματική διαδικασία. Η Αμαλία υφίσταται εξαντλητικές καταθέσεις, victim blaming, απόπειρες να αμφισβητηθεί η αξιοπιστία της. Η Σοφία έρχεται αντιμέτωπη με το τραύμα της ξανά, τη σχέση με τον πατέρα της και πιέζει για θεσμικές μεταρρυθμίσεις. Και οι δύο γυναίκες, συνειδητοποιούν ότι ο αγώνας τους για να αλλάξει η ελληνική κοινωνία, είναι ακόμα στην αρχή. Έτσι, θα χρειαστεί να κάνουν tack, όπως οι ιστιοπλόοι, όταν ελίσσονται ανάμεσα στους αντίθετους ανέμους.

«Το "TACK" είναι μια πολύ προσωπική καταγραφή της ζωής και του αγώνα δύο γυναικών για δικαίωση. Oι ζωές της Σοφίας και της Αμαλίας διασταυρώνονται όταν η Αμαλία αποφασίζει να στείλει μήνυμα της Σοφίας, λίγες ημέρες μετά την δημόσια μαρτυρία της για τον βιασμό της από έναν ισχυρό παράγοντα της ιστιοπλοΐας. Από εκείνη την στιγμή και έπειτα ξεκινά ένας δικαστικός αγώνας εναντίον του πρώην προπονητή της Αμαλίας. Η ταινία ακολουθεί και παρατηρεί τις δύο γυναίκες επί δύο χρόνια περίπλοκων και επώδυνων δικαστικών διαδικασιών.

Οι ζωές τους στην ταινία εκτυλίσσονται παράλληλα:

Άρχισα να κινηματογραφώ τη Σοφία ενώ γινόταν εθνικό σύμβολο, χωρίς να γνωρίζω τι θα ακολουθήσει, κι ενώ το κύμα των καταγγελιών είχε μόλις αρχίσει να ξεδιπλώνεται. Λίγο μετά, γνώρισα την Αμαλία και ξεκίνησα να περνάω χρόνο μαζί της και να κινηματογραφώ την ίδια και την οικογένειά της. Αναπτύχθηκε μεγάλη οικειότητα μεταξύ μας καθώς και με τις οικογένειές τους. Ιδιαίτερα στο διάστημα της δίκης, η κάμερά μου έγινε κατά κάποιον τρόπο αποθετήριο των δικών τους σκέψεων και συναισθημάτων. Έτσι μου ανοίχτηκε ένα παράθυρο στον κόσμο του σύνθετου ψυχικού τραύματος και το πώς αυτό επηρεάζει τα θύματα και τους κοντινούς τους ανθρώπους -κανείς δεν μένει αλώβητος όταν γίνεται ένας βιασμός.

Θέλησα όμως να προχωρήσω και πέρα από τη ζωή των πρωταγωνιστριών για να αφηγηθώ την ιστορία ενός σαθρού συστήματος ποινικής δικαιοσύνης και πώς αυτό κατακερματίζει τα θύματα. Η Αμαλία εξουθενώθηκε ψυχικά κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας. Μέσα από αυτή την οδυνηρή καταγραφή ελπίζω να προβληματίσω για την κατάσταση της παιδικής προστασίας στη χώρας μας, την έλλειψη ειδικής εκπαίδευσης των δικαστών και συνηγόρων σε θέματα έμφυλης βίας και παιδικής κακοποίησης, αλλά και την απουσία ενός γενικού πλαισίου προστασίας των θυμάτων στη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας. Ελπίζω ακόμα να δημιουργήσω ερωτήματα για το πώς οι σεξιστικές αντιλήψεις, η κυρίαρχη κουλτούρα, η τοξικότητα και η νοσηρότητα -στις επαρχιακές πόλεις ειδικά, χωρίς όμως να περιορίζεται εκεί- απομονώνουν, στιγματίζουν και φιμώνουν τα θύματα, ακόμα και όταν αυτά είναι παιδιά.»

– Βάνια Τέρνερ

• 26ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, 2024 (Βραβείο της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου FIPRESCI, Βραβείο Καλύτερης Ταινίας από την Επιτροπή του Βραβείου Νεότητας των Πανεπιστημίων Θεσσαλονίκης, Βραβείο ΕΡΤ με χρηματικό έπαθλο 3.000 €, Ειδική Μνεία στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα Newcomers, Βραβείο του ελληνικού τμήματος του WIFT (Women in Film & Television) για την καλύτερη γυναικεία συνεισφορά και παρουσία μπροστά ή πίσω από την κάμερα)
• 26ο One World | International Human Rights Documentary Film Festival, 2024, Τσεχία (Regional Jury Award, Abakus Foundation Audience Award for Exceptional Discussion)
• 8o MOLDOX | International Documentary Film Festival for Social Change, 2024, Κισινάου, Μολδαβία
• 11ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Ιεράπετρας, 2024 (Βραβείο Μουσικής - Νίκος Βελιώτης, Δεύτερο Βραβείο Καλύτερης Ελληνικής Ταινίας Ντοκιμαντέρ Μεγάλου Μήκους)
• 20ο Freedom FilmFest 2024, Μαλαισία
• 10ο International Documentary Festival Visioni dal Mondo, Μιλάνο, Ιταλία, 2024
• 17ο Film Festival for Women's Rights, Νότια Κορέα, 2024 (FIWOM Grand Prix)
• 12ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων
• 31ο Women Make Waves International Film Festival, Ταϊβάν, 2024
• Inconvenient Films | Human Rights International Documentary Film Festival, Κάουνας & Βίλνιους, Λιθουανία, 2024
• 53ο Kyiv International Film Festival Molodist, Κίεβο, Ουκρανία, 2024
• 4ο Under Our Skin | International Film Festival on Human Rights & Culture, Ναϊρόμπι, Κένυα, 2024
• 5ο Orient Express Film Festival, Ελβετία, 2024
• 5ο TerraViva Film Festival, Μπολόνια, Ιταλία, 2024
• 10ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Πελοποννήσου, 2024 (Equality Competition, Jury Prize Best Greek Competition)
• PriMed | Le Festival de la Méditerranée en images, Μασσαλία, Γαλλία, 2024
• Baturu International Cultural Festival (China Women’s Film Festival), TBA
• GrecDoc Ciné-Club, Παρίσι, Γαλλία, 2025

Έναν χρόνο μετά, στις 13 Μαΐου 2021, η Χρυσή Ολυμπιονίκης συνομιλεί με την Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση, στο 6ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, για την έμφυλη βία αλλά και τον τρόπο που κάθε γυναίκα μπορεί να σπάσει τη σιωπή της στην Ελλάδα του σήμερα.
Τον Σεπτέμβριο του 2023, το Ίδρυμα Ωνάση διοργανώνει μαζί με τη Σοφία και σε συνεργασία με τους οργανισμούς «Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας» και Κέντρο Ψυχικής Υγείας «Βήμα Κοινό», το “Safe Steps”, ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που εμψυχώνει παιδιά και εφήβους να κάνουν τα πρώτα τους ασφαλή βήματα στην ελληνική κοινωνία.

H ταινία “TACK” έρχεται να συμπληρώσει τις παραπάνω δράσεις-θέσεις του Ιδρύματος Ωνάση, φιλοδοξώντας να ενδυναμώσει κάθε άτομο που έχει βιώσει βία, ώστε να ορθώσει τη φωνή του και τελικά να αλλάξει την πλοκή της ιστορίας του.

• Το “TACK” ξεκίνησε ύστερα από ανάθεση του Χρήστου Σαρρή για τη δημιουργία μιας παραγωγής που να εστιάζει στον σεξισμό στην Ελλάδα. Μετά από έρευνα πάνω σε θέματα όπως ο σεξισμός στα ΜΜΕ και στον αθλητισμό, αρχικά προέκυψε η ταινία μικρού μήκους "Girlhood", σε συν-σκηνοθεσία της Βάνιας Τέρνερ με τη Μαρία Σιδηροπούλου. Στις 25 Νοεμβρίου 2020, την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, η Σοφία Μπεκατώρου έσπασε τη σιωπή της για πρώτη φορά, γράφοντας ένα σχόλιο στο Onassis Channel στο YouTube. Στις 22 Δεκεμβρίου 2020 παραχώρησε συνέντευξη στο “Marie Claire” καταγγέλλοντας τη σεξουαλική παρενόχληση που είχε δεχθεί από σημαντικό παράγοντα της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας. Τότε έγινε και η πρώτη επαφή με τη Σοφία, ενώ την ίδια στιγμή δημοσιεύονταν νέες καταγγελίες από αθλήτριες. Την ημέρα της καταγγελίας, η Βάνια και η Μαρία βρίσκονταν εκεί. Της εξήγησαν το πλαίσιο του πρότζεκτ και ότι ήταν να γίνει μια καταγραφή για να εμψυχώσει και άλλες γυναίκες να μιλήσουν. Η Σοφία δέχθηκε και τότε ξεκίνησε η κινηματογράφηση. Στις 18 Ιανουαρίου 2021 η Αμαλία έστειλε μήνυμα στη Σοφία, το οποίο θα αποτελούσε την αρχή του δικού της δικαστικού αγώνα.
• Η σκηνοθέτρια παρακολουθούσε με την κάμερά της την υπόθεση –και τη ζωή– της Αμαλίας επί τρία χρόνια. Το 2024, και ενώ η ταινία “TACK” έχει ολοκληρωθεί, η Βάνια Τέρνερ δεν βρίσκεται πια πίσω από την κάμερα, εξακολουθεί όμως να στέκεται δίπλα στην Αμαλία Προβελεγγίου μέχρι τελικά να δικαιωθεί.
• Στο αρχείο της Βάνιας υπάρχουν πάνω από 100 ώρες βιντεοσκοπημένου υλικού με τη Σοφία Μπεκατώρου και οι περισσότερες λήψεις πραγματοποιήθηκαν τους πρώτους μήνες της καραντίνας. «Δεν ήξερες πού θα καταλήξει όλο αυτό» σχολιάζει η σκηνοθέτρια και συνεχίζει: «Η Σοφία μεταμορφώθηκε σε εθνικό σύμβολο. Λάμβανε εκατοντάδες μηνύματα όπου τα θύματα της ζητούσαν βοήθεια». Ήταν ακριβώς τότε που, ταυτόχρονα με την ιστορία της Σοφίας, ξεδιπλωνόταν και η ιστορία του ελληνικού #MeToo.
• Από τη στιγμή που διέρρευσε η υπόθεση της Αμαλίας στον Τύπο, τα ΜΜΕ πολιορκούσαν την Αμαλία και την οικογένειά της. Η κάμερα της Βάνιας ήταν ένας σύμμαχος για την Αμαλία, ένας μάρτυρας ή απλώς μια φίλη για να μιλήσει.
• Σήμερα, η Βάνια βρίσκεται στο στάδιο έρευνας ενός νέου ντοκιμαντέρ με θέμα την κλιματική αλλαγή και την κοινωνική κατάρρευση. Πιστεύει πως η κάμερα έχει δύναμη, γι’ αυτό είναι σημαντικό τα άτομα που κινηματογραφεί να γνωρίζουν ότι έχουν τη δύναμη να πατήσουν “stop” ή “rec”.

«Η ταινία "TACK", η οποία κατέκτησε πέντε βραβεία στη Θεσσαλονίκη, δεν εξετάζει μόνο το πώς η σεξουαλική κακοποίηση ανέτρεψε τη ζωή των δύο πρωταγωνιστριών της, αλλά διερευνά επίσης τον αντίκτυπο στους αγαπημένους τους ανθρώπους, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους οι έμφυλες διακρίσεις και η σεξουαλική βία εξακολουθούν να επηρεάζουν εκατομμύρια γυναίκες στην Ελλάδα.».

– Christopher Vourlias, Variety

«Όταν ξέσπασε το σκάνδαλο σεξουαλικών κακοποιήσεων με τον Harvey Weinstein στο επίκεντρο, το 2017, πυροδότησε το κίνημα #MeToo που ταξίδεψε σε όλη την υφήλιο. Πολλές από τις κατηγορίες που ήρθαν στο φως υποδείκνυαν θεσμικά προβλήματα και μια ευρέως διαδεδομένη κουλτούρα άρνησης. Αυτό το φαινόμενο ντόμινο έφτασε στην Ελλάδα το 2020, όταν η χρυσή ολυμπιονίκης ιστιοπλόος Σοφία Μπεκατώρου αποκάλυψε ότι την είχε βιάσει πριν από αρκετά χρόνια υψηλόβαθμος διοικητικός παράγοντας της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας».

– Amber Wilkinson, Screendaily

«Δύο είδη τέχνης ντοκουμέντου, θέατρο και κινηματογράφος, αφουγκράζονται το τραύμα, υπηρετούν τη δημόσια μνήμη, μας αποκαλύπτουν τις ανθρώπινες υπάρξεις σε βάρος των οποίων διαπράχθηκαν αποτρόπαια εγκλήματα, δίνοντας παρηγορητικό ρόλο στην αλληλεγγύη και αποτρεπτικό ρόλο στην ενημέρωση, ψηλαφώντας τη δικαιοσύνη σε μια κοινωνία που αδυνατεί να αναγνωρίσει το θύμα, αδυναμία που την καθιστά εν δυνάμει συνένοχη».

– Ιωάννα Σωτήρχου, Η Εφημερίδα των Συντακτών

«Βλέπουμε μια μετατόπιση μετά από την καταγγελία της Σοφίας. Πολύς κόσμος άρχισε να μιλάει, ακόμα κι αν δεν βγήκε δημόσια ή αν δεν το κατήγγειλε. Πολύς κόσμος έκανε τέτοιες συζητήσεις με τον φίλο του, με τη μαμά του, με τον μπαμπά του. Kαι αυτό είναι μια τεράστια νίκη. Κάπως δηλαδή αρχίσανε κάποιοι άνθρωποι να φοβούνται, να προσέχουν παραπάνω. Ναι, δεν είδαμε μεγάλα σκάνδαλα στα ΜΜΕ, ας πούμε. Δεν είδαμε μεγάλα σκάνδαλα στις επιχειρήσεις. Εκεί υπάρχει πολλή κατάχρηση εξουσίας. Ποιος θα τα βάλει με αυτές τις εξουσίες; Αλλά κάποιοι άνθρωποι μίλησαν και κάποιοι άνθρωποι θα μιλήσουν. Και κάτι ίσως μπορούμε να κάνουμε για τα θύματα για να έχουν καλύτερη προστασία και συνθήκες».

– Ευτυχία Σουφλέρη, News247